ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΗΛΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΛΙΣΣΑ (ΝΤΕΒΕΚΡΑΝΙ) ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΑΓΓΑΙΟΥ

Ήταν άνοιξη του 1996 και περιδιάβαινα, όπως κάνω συχνά μέχρι σήμερα, στα αγαπημένα μονοπάτια της Πιερίας Κοιλάδας. Κάποια στιγμή, βρέθηκα στα ερείπια του Μουσουλμανικού χωριού Ντεβέκρανι (Deve-kiran), που βρισκόταν καναδυό χιλιόμετρα ανατολικά του σημερινού, προσφυγικού χωριού Μέλισσα, του Δήμου Παγγαίου, πάνω στην οδό που διέσχιζε την κοιλάδα, όντας τμήμα της σπουδαίας, στρατιωτικής οδού των Οθωμανών, που είχε το όνομα sol yol.

Προχωρώντας λίγο δυτικότερα από το Μουσουλμανικό χωριό, βρέθηκα στο ερειπωμένο, μουσουλμανικό τέμενος (τζαμί) του χωριού, το οποίο, με την προσθήκη ενός πρόχειρα κατασκευασμένου ιερού, μετατράπηκε στον χριστιανικό ναό του Αγίου Δημητρίου, από τις 62 οικογένειες Ελλήνων προσφύγων, (συνολικά, 240 άτομα), οι οποίοι, στα πλαίσια της ανταλλαγής των πληθυσμών, μεταξύ της Ελλάδος και της Τουρκίας, (Mübadele), που αποφασίστηκε με την ομώνυμη σύμβαση, που υπογράφηκε στην Λωζάνη της Ελβετίας στις 30 Ιανουαρίου του 1923, ήλθαν εδώ, στο Ντεβέκρανι κι εγκαταστάθηκαν στα σπίτια και τα κτήματα των Μουσουλμάνων κατοίκων του χωριού, που αναχώρησαν για την Τουρκία.

Ο μακαριστός Μητροπολίτης Ελευθερουπόλεως κ. Σωφρόνιος Σταμούλης, λόγιος, καταγόμενος από τη Σηλυβρία της Ανατολικής Θράκης, στις 12 Φεβρουαρίου του έτους 1930 παρέδωσε, στον τότε ιερέα της προσφυγικής κοινότητας Ελλήνων, που εγκαταστάθηκε στο χωριό, π. Σταύρο Κυριακίδη και στον κ. Ευθύμιο Πετροκόλη, δύο εικόνες, (εικονόθυρα), η μία εκ των οποίων απεικόνιζε τον Παντοκράτορα και η άλλη τον αρχάγγελο Μιχαήλ.

Οι δύο εικόνες, άριστης τέχνης, προερχόμενες, όπως αργότερα μας πληροφόρησαν οι συντηρητές τους, από Κωνσταντινουπολίτικο εργαστήρι, κοσμούσαν τον προσφυγικό ναό – πρώην τέμενος – μέχρις ότου, πριν αρκετές δεκαετίες, οι κάτοικοι ίδρυσαν τη σύγχρονη Μέλισσα, δυτικότερα από το Μουσουλμανικό χωριό κι εγκατέλειψαν, έρμαιο στα στοιχεία της φύσης, το μουσουλμανικό τέμενος, που το 1922 οι ίδιοι είχαν μετατρέψει σε χριστιανικό ναό, αφού ανήγειραν νέο, περικαλλή ναό, τιμώμενο στην μνήμη του μεγαλομάρτυρος Αγίου Δημητρίου, στο κέντρο του νέου χωριού τους.

Έφθασα, λοιπόν, στο ερειπωμένο κτίσμα, στο οποίο είχαν προσευχηθεί, επί πολλά χρόνια, οι πιστοί των δύο θρησκειών, του Χριστιανισμού και του Ισλάμ και στην χέρσα έκταση πέρα από το νότιο τοίχο του ερειπωμένου κτίσματος είδα, ριγμένα στο έδαφος, λασπωμένα και καταπονημένα, δύο μεγάλα κομμάτια ξύλου. Από περιέργεια, τα γύρισα από την πλευρά, με την οποία ακουμπούσαν στο χώμα και είδα, έκθαμβος, ότι επρόκειτο για δύο θαυμάσιες εικόνες, που, όπως εκ των υστέρων με πληροφόρησε ο τότε Μητροπολίτης Ελευθερουπόλεως, μακαριστός κ. Ευδόκιμος, ήταν αυτές, για τις οποίες έκανα λόγο πιο μπροστά, παρόλο δε που είχαν παραμείνει στην ύπαιθρο, για πολλά χρόνια, για κάποιον ανεξήγητο, αλλά, οπωσδήποτε θαυμαστό λόγο, δεν είχαν ολοσχερώς καταστραφεί!

Μου ήταν αδύνατο ν’ αδιαφορήσω! Τα μέγεθος των εικόνων, η ιδιότητά τους, ως καθαγιασμένων αντικειμένων της Χριστιανικής λατρείας και η ποιότητα της αγιογράφησής τους δεν ήταν δυνατόν να μ’ αφήσουν αδιάφορο! Απευθύνθηκα αμέσως στον φίλο, τότε αστυνομικό, Χρήστο Γιαρισκάνη, ο οποίος έφερε αμέσως ένα αγροτικό όχημα, με το οποίο μεταφέραμε, με προσοχή, τις δυο εικόνες στο Μητροπολιτικό μέγαρο, στην Ελευθερούπολη.

Ο μακαριστός Μητροπολίτης Ελευθερουπόλεως κ. Ευδόκιμος, σε συνεννόηση με την Αρχαιολογική Υπηρεσία, παρέδωσε τις εικόνες για συντήρηση, η οποία προσέδωσε σ’ αυτές την παλιά αίγλη και λάμψη τους και εκείνη μεν του Παντοκράτορος Χριστού την τοποθέτησε μέσα στο μητροπολιτικό μέγαρο, σε περίοπτη θέση, την δε εικόνα του αρχαγγέλου Μιχαήλ την παρέδωσε και τοποθετήθηκε στον Ιερό ναό Αγίου Δημητρίου Μέλισσας.

Από όλη αυτή την γοητευτική ανακάλυψη, μου έμεινε μόνο μια απορία: Ποιοι ήταν εκείνοι, που «πέταξαν», στην κυριολεξία, δύο τέτοια έργα τέχνης, έξω από το ναό, στον οποίο αυτά, για πολλά χρόνια, καθημερινά καθαγιάζονταν;

Στις φωτογραφίες που αναρτώ, βλέπετε τις δύο εικόνες, στην κατάσταση που ήταν όταν τις βρήκα. Στις πέντε (50 πρώτες, βλέπετε την εικόνα του Παντοκράτορα Χριστού, στις επόμενες έξι, την εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και στις υπόλοιπες το Μουσουλμανικό τέμενος, το οποίο, μετά το 1922, είχε μετατραπεί στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου και το οποίο, από το έτος 1930 και για αρκετές δεκαετίες, τις φιλοξένησε.