ΜΕΓΑΛΟ ΚΑΣΤΡΟ, ΑΠΟ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΣΥΝΗΘΩΣ ΚΑΛΟΎΝΤΑΙ «ΘΡΑΚΙΚΑ», ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥ «ΕΣΚΗ ΚΙΟΪ» ΚΑΙ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΚΩΜΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΚΑΒΑΛΑΣ

Στην δυτική απόληξη του ορεινού όγκου της Ροδόπης, που λέγεται αλλιώς «όρη Λεκάνης», μεταξύ του ποταμού Νέστου, των αρχαίων Φιλίππων και της Καβάλας, εμφανίζεται μια σειρά άνω των πενήντα (50) οχυρωμένων θέσεων, οι οποίες συνήθως καλούνται «θρακικές», γιατί η κατασκευή τους αποδίδεται στα αρχαία, θρακικά φύλα, που κατοικούσαν στην ορεινή αυτή περιοχή, ακόμη και μετά την Μακεδονική και αργότερα την ρωμαϊκή κατάκτησή της.

Για τις «θρακικές» αυτές οχυρώσεις, όμως, αφήνω να μιλήσουν καλύτερα οι ειδικοί:

Ο αρχαιολόγος Βασίλης Πούλιος αναφέρει τα εξής, στο παρακάτω κείμενό του, που δημοσιεύτηκε στο Αρχαιολογικό Δελτίο, τόμο 51 (1996) Χρονικά Β' 2 κι αναφέρεται σ’ ένα κάστρο, που βρίσκεται στην κορυφή Χιονοβούνι της Λεκάνης κι είναι παρόμοιο με αυτό που αναρτώ σήμερα:

«…..Το φρούριο αυτό ανήκει στην κατηγορία των λεγόμενων θρακικών, τα οποία συναντάμε στις ορεινές περιοχές της ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία. Καλύπτουν μια χρονική περίοδο από την ύστερη εποχή του Σιδήρου έως και τα υστερορωμαϊκά χρόνια (8ος/7ος αι. π.Χ. - 4ος/5ος μ.Χ.).…….. Ως προς τη σκοπιμότητα της κατασκευής τέτοιων ισχυρών φρουρίων σε δύσβατες θέσεις και τη χρήση τους υπάρχουν διάφορες απόψεις, με επικρατέστερες δύο από αυτές: Η μία υποστηρίζει ότι τα φρούρια αυτά ήταν τόποι μόνιμης διαμονής κτηνοτροφικών κυρίως πληθυσμών και η άλλη ότι σε αυτά κατέφευγαν σε περιόδους κινδύνων οι κάτοικοι οικισμών που βρίσκονταν σε χαμηλότερο υψόμετρο».

Ο Κ. Τριανταφυλλίδης, στην ανακοίνωσή του με τίτλο «τα θρακικά κάστρα της Δράμας», που περιλήφθηκε στον τιμητικό τόμο «ΜΝΗΜΗ Δ. ΛΑΖΑΡΙΔΗ – ΠΟΛΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΑ ΣΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗ», κάνει μια συγκριτική μελέτη των θρακικών κάστρων κι επισημαίνει τα εξής:

«Περισσότερο από τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στα οχυρωματικά αυτά έργα, είναι οι ομοιότητες αυτές που εντυπωσιάζουν:

1. Περικλείουν όλα κορυφές λόφων.

2. Η οχύρωση είναι προσανατολισμένη προς την πεδιάδα, αφού η πλευρά που είναι απέναντι από τον ορεινό όγκο είναι σχεδόν ανοχύρωτη ή υποτυπωδώς οχυρωμένη.

3. Το σύστημα δόμησης είναι ίδιο σε όλα τα κάστρα.

4. Παντού υπάρχει δεύτερη φάση κατασκευών ή συντηρήσεων με χρήση κονιάματος.

5. Στο εσωτερικό του τείχους έχουμε τον ίδιο τύπο κατασκευών.

6. Κοντά στα οχυρωματικά έργα υπάρχει πάντα κάποια πηγή, από όπου γινόταν ο εφοδιασμός με νερό.

7. Τέλος όλα τα κάστρα κατέχουν στρατηγικές θέσεις και ελέγχουν εκτός από το μεγάλο μέρος της πεδιάδας, περάσματα προς το εσωτερικό του ορεινού όγκου».

Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα, που επισήμανε ο Κ. Τριανταφυλλίδης, εμφανίζονται και στο «θρακικό» κάστρο που αναρτώ σήμερα:

Το συγκεκριμένο κάστρο αυτό βρίσκεται ανάμεσα στα ερείπια του μουσουλμανικού οικισμού Εσκή - κιοϊ και στο σύγχρονο οικισμό της Νέας Κώμης, οικισμού του Δήμου Καβάλας, στην κορυφή ενός υψηλού λόφου, ο οποίο δεσπόζει πάνω από ολόκληρη την πεδιάδα της Χρυσούπολης (Νέστου) κι έχει περίμετρο μεγαλύτερη των 1.200 μέτρων!

Ισχυρό τείχος περιέβαλλε την επίπεδη κορυφή του λόφου, απ’ όλες τις πλευρές, (λίγο πιο υποτυπώδες, όμως, από την πλευρά του ορεινού όγκου), στο εσωτερικό του οποίου υπάρχουν τα ερείπια πλήθους κτισμάτων, αλλά και εκτάσεις που είναι προφανές ότι χρησίμευαν για καλλιέργεια.

Ξεκινώντας μέσα από τη Νέα Κώμη, η δασική οδός, που οδηγεί στο κάστρο, στο πρώτο κιόλας χιλιόμετρο έχει δεξιά της εμφανέστατα ερείπια ενός υδραγωγού, καθώς και μεταλλευτικών εγκαταστάσεων, (σκωρίες μεταλλεύματος), γεγονός που αποδεικνύει, ίσως, άλλον ένα σημαντικό λόγο ύπαρξης του υπερκείμενου αυτών των εγκαταστάσεων κάστρου. Άλλωστε, αυτό βρισκόταν στο κέντρο της «Σκαπτής Ύλης», μιας από τις πιο σημαντικές, μεταλλοφόρες περιοχές της αρχαιότητας!

Στις τέσσερις πρώτες φωτογραφίες, βλέπετε την αρχαία, μεταλλευτική εγκατάσταση, στους ανατολικούς πρόποδες του λόφου, στον οποίο βρίσκεται το κάστρο.

Στην 5η φωτογραφία βλέπετε τον λόφο του κάστρου, όπως φαίνεται από τον ορεινό όγκο, με τον οποίο συνδέεται από την βόρεια πλευρά του.

Στις φωτογραφίες 6η έως 16η, βλέπετε τα τείχη του κάστρου, από όλες τις πλευρές του.

Στις φωτογραφίες 17η και 18η, την αρχαία κεραμική που υπάρχει στα κτίσματα, στο εσωτερικό του κάστρου.

Στις φωτογραφίες 19η έως 23η, βλέπετε την στρατηγική θέση του κάστρου, δηλαδή την θέα απ’ αυτό και προς κάθε κατεύθυνση.

Τέλος, στις δύο τελευταίες φωτογραφίες βλέπετε ένα πολύ μεγάλης ηλικίας δένδρο κέδρου, στο εσωτερικό του κάστρου.