ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΣΤΗΝ ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ, ΣΤΗΝ ΜΙΕΖΑ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ, ΕΝΑΝ ΤΟΠΟ ΜΕ ΤΕΡΑΣΤΙΟ, ΕΙΔΙΚΟ ΒΑΡΟΣ, ΜΕ ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ.



Την περασμένη Δευτέρα, (5-2-2024), πραγματοποίησα ένα προσκύνημα, που ονειρευόμουν από χρόνια να κάνω: Επισκέφθηκα την Σχολή του Αριστοτέλη, στην αρχαία, μακεδονική πόλη Μίεζα, η οποία βρισκόταν σε απόσταση αναπνοής από τη σημερινή Νάουσα.

Βέβαια, την προηγούμενη ημέρα επισκέφθηκα και τον αρχαιολογικό χώρο των αρχαίων Αιγών, (σημερινής Βεργίνας), αλλά τις τραυματικές εμπειρίες μου απ’ αυτόν θα σας μεταφέρω κάποια άλλη φορά. Σήμερα, θέλω να σας μεταφέρω τα έντονα συναισθήματα που ένοιωσα, όταν βρέθηκα, μόνος, σ’ έναν τόπο που διαδραμάτισε τεράστιο ρόλο στην ιστορία της πατρίδας μας και ειδικότερα της Μακεδονίας, ακόμη μεγαλύτερο, όμως, στην παγκόσμια ιστορία!

Όλα τα ιστορικά στοιχεία που σας παραθέτω στη συνέχεια, τα πήρα από το ευσύνοπτο, αλλά εξαιρετικό βιβλίο του Εμμανουήλ Βαλσαμίδη, με τίτλο «ΜΙΕΖΑ – ΝΥΜΦΑΙΟ - ΣΧΟΛΗ – ΤΑΦΟΙ». Πιο συγκεκριμένα, αντιγράφω μερικές παραγράφους του βιβλίου, αφήνοντας στους ενδιαφερομένους να δουν σ’ αυτό, όταν το πάρουν στα χέρια τους, τις παραπομπές σε βιβλιογραφικές πηγές κλπ.

Οι φωτογραφίες είναι δικές μου, τραβηγμένες την περασμένη Δευτέρα. Στην τελευταία, βλέπετε και το αρχαίο θέατρο της Μίεζας, που βρισκόταν σε μικρή, σχετικά, απόσταση από την Σχολή.

Ξεκινώ από την Μίεζα, μια σπουδαία πόλη του αρχαίου, μακεδονικού Βασιλείου, η οποία, σύμφωνα με την μυθολογία, ήταν κόρη του Βέρητα και αδελφή της Βέροιας και του Όλγανου, (μια ποτάμιας Θεότητας της Δυτικής Μακεδονίας).

Στην ευρύτερη περιοχή της αρχαίας πόλης, (που απέχει ελάχιστα από τη Νάουσα), έχουμε αρχαιολογικά ευρήματα σε μεγάλη έκταση, με οικισμούς, επαύλεις, ψηφιδωτά, δρόμους, γέφυρες, ταφικά μνημεία, θεμέλια κτισμάτων, ακροπόλεις κλπ.,, που βεβαιώνουν ότι η Μίεζα ήταν μεγάλη και αξιόλογη πόλη.

Γραπτές μαρτυρίες για την πόλη έχουμε πολλές και εξ αφορμής της ύπαρ­ξης του Νυμφαίου. Ο Πλούταρχος αναφέρει τη Μίεζα, ο Αρριανός, επίσης. Ήταν η ιδιαίτερη πατρίδα του Πευκέστα, εταίρου, υπασπιστή, ναύαρχου, διοικητή της Περσίδος, επιτελή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο οποίος αποκαλούνταν Μιεζεύς και του οποίου ο τύμβος ανασκάφηκε στα γειτονικά Λευκάδια.

Η Μίεζα ήταν ξακουστή για τα νερά, τους κήπους της, την εξαιρετική ομορφιά της, γιατί βρισκόταν στην καρδιά της «Ημαθίας της Ερατεινής», όπως αποκάλεσε την Ημαθία, πρώτος, ο Όμηρος.

Στην αρχαία, αυτή, μακεδονική πολιτεία υπήρχε Νυμφαίον, το ξεκίνημα του οποίου χάνεται στα βάθη των μύθων και ασφαλώς η λειτουργία του, ως χώρου λατρείας της Φύσης, πάει πιο πίσω και από τους χρόνους ίδρυσης της Μίεζας, που τοπογραφικά το προσδιορίζει.

Νυμφαία ήταν τα ιερά των Νυμφών και οι Νύμφες ήταν η προσωποποίηση της φύσης. Διακρίνονταν σε Δρυάδες ή Αμαδρυάδες, Ναϊάδες ή Κρηναίες, Ορειάδες ή Ορεστιάδες και Αγρονόμες. Ήταν, έτσι, αντίστοιχα, οι Νύμφες του δάσους, των υδάτων, των ορέων και των πεδιάδων, και ήταν άπειρες τον αριθμό, μια και κάθε δένδρο, κάθε πηγή και λι­βάδι, είχε τη νύμφη του!

Το Νυμφαίο της Μίεζας ήταν ιερό Ναϊάδων ή Κρηναίων Νυμφών. Το νερό ήταν κι εξακολουθεί να είναι πηγαίο, διότι είναι πολλές οι πηγές στο χώρο του Νυμφαίου, από την αριστερή, στον κατερχόμενο, πλευρά του δρόμου.

Στο Νυμφαίο της Μίεζας αναφέρθηκαν οι συγγραφείς Πλούταρχος, Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Πτολεμαίος ο Γεωγράφος και Στέφανος ο Βυζάντιος κ. ά.

Ο επισκέπτης του χώρου έχει τη δυνατότητα να σχηματίσει μια ιδέα της έκτασης του οικοδομήματος του Νυμφαίου, από το πλακόστρωτο δάπεδό του, που εί­ναι ορατό μέσα στα διαυγή νερά των πηγών, όταν δεν το καλύπτουν τα αυ­τοφυή, υδροχαρή φυτά. Ακόμη, μπορεί να επισκεφθεί ο επισκέπτης τρία σπήλαια, με σταλακτίτες και σταλαγμίτες, τα οποία ήσαν σε λατρευτική χρήση, από τον 9ο μέχρι τον 2ο π. X. αιώνα. Παράλληλα με το Νυμφαίο και τα σπήλαιά του, ο επισκέπτης του χώ­ρου παρατηρεί εγκοπές στους βράχους, κατά διαστήμα­τα και κατά μήκος του χώ­ρου του Νυμφαίου, πριν και μετά το χώρο της Σχολής, που φανερώνουν την ύπαρξη υπόστεγων, προς χρήση των επισκεπτών.

Ο χώρος, όμως, που περιγράφω σ’ αυτή την ανάρτηση δεν θα είχε καμιά ιστορική αξία, χωρίς τον Αριστοτέλη, τον μεγάλο Έλληνα φιλόσοφο και επιστήμονα, που τον επέλεξε για να ιδρύσει σ’ αυτόν τη Σχολή του!

Ο Αριστοτέλης γεννήθηκε το 384 π.Χ. στα Στάγειρα (σημερινή Ολυμπιάδα) της Χαλκιδικής. Ήταν γιος του Νικομάχου, βασιλικού γιατρού του Αμύντα του Γ’, βασιλιά της Μακεδονίας και πατέρα του Φιλίππου. Ο πατέρας του, ο Νικόμαχος, καταγόταν από τα Στάγειρα ενώ η μητέρα του, η Φαιστίς, από την Εύβοια.

Σε ηλικία 17 ετών, το 367 π. X., ο Αριστοτέλης πήγε στην Αθήνα και σπούδασε στην ονομαστή Σχολή του Πλάτωνα, την Ακαδημία, στην οποία παρέμεινε επί 20 χρόνια, στην αρχή ως μαθητής του Πλάτωνα, στη συνέχεια ως βοηθός του και τέλος, συνεργάτης του, φι­λόσοφος και συνδιδάσκαλος.

Με τον θάνατο του Πλάτωνα, που συνέβη το 347/348, ο Αριστοτέλης εγκατέλειψε την Ακαδημία και μετέβη στην Άσσο, πόλη της Τρωάδος, όπου είχε δημιουργηθεί Σχολή, από τους Πλατωνικούς φιλοσόφους Έραστο και Κορίσκο και όπου έμεινε για τρία χρόνια, (προς τιμήν του, οι κάτοικοι του τουρκικού χωριού, που καταλαμβάνει σήμερα την θέση της αρχαίας Άσσου, ανήγειραν, στην είσοδο του χωριού τους, ένα άγαλμά του) και μετά εγκαταστάθηκε στη Λέσβο, που βρίσκεται απέναντι από την Άσσο, όπου έμεινε γι’ άλλα τρία χρόνια. Εκεί, έλαβε επιστολή του Φιλίππου του Β’, που του ζήτησε να έλθει στη Μακεδονία και ν’ αναλάβει τη διαπαιδαγώγηση του γιου του, του Αλεξάνδρου.

Ο Αριστοτέλης έφθασε στην Μακεδονία, περί το 341 π.Χ., έχοντας μαζί του τον μαθητή και βοηθό του, τον Θεόφραστο. Ο Αλέξανδρος ήταν τότε 13 – 14 ετών.

Ο Αριστοτέλης δεν αποδέχθηκε τη θέση ενός ιδιωτικού διδασκάλου του Αλεξάνδρου. Αντίθετα, απαίτησε, προκειμένου να διαπαιδαγωγήσει τον Αλέξανδρο, α) η διαπαιδαγώγηση να λάβει χώρα μακριά από το βασιλικό παλάτι και β) να συγκροτηθεί μια ομάδα συνομηλίκων, περίπου, του Αλεξάνδρου, ισότιμων προς αυτόν.

Ο Φίλιππος βρήκε αξιόπιστο το σχεδιασμό του Αριστοτέλη και τον υπηρέτησε με συνέπεια. Διαλέχτηκαν νέα παιδιά των βασιλικών οικογενειών της Μακεδονίας, που ήσαν πλέον υποτελείς στο Φίλιππο, περίπου δεκαπέντε. Αυτά τα παιδιά, οι συμμαθητές του Αλεξάνδρου, έγιναν αργότερα υπασπιστές του και, μετά τον θάνατό του, κάποια από αυτά, ιδρυτές των βασιλικών δυναστειών, που δημιουργήθηκαν στις πρώην κτήσεις του Αλεξάνδρου, στην Ασία.

Στη Σχολή, που ίδρυσε ο Αριστοτέλης στην Μακεδονία και συγκεκριμένα στην Μίεζα, δίδαξε επί αρκετά χρόνια, στo διδακτήριο, που ονομαζόταν περίπατος. Πέθανε στην Εύβοια, σε ηλικία 63 ετών, στα κτήματα της μητέρας του.

Την περασμένη Δευτέρα, λοιπόν, κι εγώ, ακολουθώντας τις πινακίδες της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, έφθασα στη θέση «Ισβόρια», στις παρυφές της Νάουσας. Εκεί, ανεβαίνοντας τα σκαλοπάτια, στο πρώτο πλάτωμα, προς τα δεξιά μου, όπως ακριβώς τα περιέγραφε ο κ. Βαλσαμίδης, στο εξαίρετο βιβλίο του, είδα τις πηγές, τα «διαυγή ύδατα» και την βάση του Νυμφαίου. Συνέχισα να βαδίζω στο μονοπάτι κι έφθασα στο χώρο της Σχολής. Τη Σχολή ανέσκαψε ο Φώτης Πέτσας. Εργασία για τη Σχολή, με βάση το ημερολόγιο ανασκαφής και τα ευρήματα του Φώτη Πέτσα, δημοσίευσε η Ολυμπία Στεφανή.

Ο χώρος επιλέχθηκε από τον Αριστοτέλη, σύμφωνα με πάγια τακτική των αρχαίων, Ελλήνων Φιλοσόφων, να ιδρύουν τις Σχολές τους σε χώρους ιερούς. Η διαμόρφωση του χώρου έγινε από τους βασιλικούς αρχιτέκτονες του Φιλίππου.

Η Σχολή, στο ένα της τμήμα, ήταν διώροφη, με έξοδο στο επάνω από το χώρο επίπεδο. Μπορούμε ακόμη να δούμε στον τοίχο τα υποστυλώματα του πα­τώματος του άνω ορόφου και επίσης τη διαδρομή της σκάλας, από το ισό­γειο στο ανώγειο. Υλικό που χρησιμοποιήθηκε ήταν ο τοπικός πωρόλιθος, τα κιτρινοκόκκινα κεραμικά και ξυλεία του Βερμίου. Όλο το κτίριο ήταν επιχρισμένο και επιζωγραφισμένο, εξωτερικά και εσωτερικά. Σε συνέχεια με το κτίριο υπήρχε στεγασμένη στοά. Η Σχολή, ο Περίπατος, περίτεχνο, βασιλικό οικοδόμημα, ήταν αντικείμενο θέας και θαυμασμού, στον ανερχόμενο από τον κάμπο προς το Νυμφαίο περιπατητή.

Η επιλογή του χώρου είναι θαυμαστή. Ήπιο κλίμα, θαυμάσιος προσανα­τολισμός, πανέμορφο, φυσικό περιβάλλον (νερό, βλάστηση, ωδικά πουλιά), περίκλειστος χώρος, συνιστούσαν τους πλέον κατάλληλους όρους για την λει­τουργία της Σχολής.

Το υψηλής αισθητικής αυτό κτίριο χρησιμοποιήθηκε για τη λειτουργία της Σχολής για τέσσερα χρόνια, όσον αφορούσε την ομάδα των μαθητών του Αριστοτέλη, ο τελευταίος, όμως, μαζί με τον βοηθό του Θεόφραστο έμειναν σ’ αυτήν για μεγαλύτερο διάστημα, όπως ήδη είπα.

Όλα όσα προανέφερα, περιγράφονται στο βιβλίο του κ. Βαλσαμίδη, τα οποία εγώ όχι μόνο διάβασα, αλλά, συνάμα, τα είδα και «τα έζησα», όταν, μόνος, περιηγήθηκα στον χώρο της Σχολής. Εκείνο, όμως, που έρχομαι σας μεταφέρω, είναι τα απερίγραπτα συναισθήματα που με κατέκλυσαν, όταν περιηγήθηκα στον χώρο αυτόν και κάθισα στα ίδια έδρανα, στα οποία είχαν καθίσει ο Αριστοτέλης και ο Αλέξανδρος! (Δείτε φωτογραφίες). Αισθάνθηκα δέος, απέραντη συγκίνηση και μεγάλη περηφάνια, ως Έλληνας και ως Μακεδόνας, συναισθάνθηκα, όμως, και το τεράστιο, ιστορικό και ηθικό βάρος αυτού του τόπου, στον οποίο ανδρώθηκαν νέοι, που διαμόρφωσαν, εν πολλοίς, την πορεία ολόκληρης της ανθρωπότητας, από την εποχή που έζησαν, μέχρι τις μέρες μας!

Θέλω, κατόπιν αυτών, να σας καλέσω όλους να επισκεφθείτε αυτόν τον μαγικό χώρο, στον οποίο, βέβαια, δεν θα δείτε τα εντυπωσιακά ευρήματα των Αιγών, όμως, να είστε σίγουροι ότι θα αισθανθείτε περήφανοι που είστε Έλληνες, γιατί εδώ, οι διδαχές του Αριστοτέλη οδήγησαν τον Αλέξανδρο και τους εταίρους του στην δημιουργία μιας τεράστιας αυτοκρατορίας, στην οποία μεταλαμπαδεύτηκε ολόκληρος ο ελληνικός πολιτισμός, ο οποίος επηρέασε κι εξακολουθεί να επηρεάζει, έστω και άδηλα, πλήθος λαών και δισεκατομμύρια ανθρώπων, εδώ και δυόμισι χιλιάδες χρόνια.