ΤΟ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΟ ΧΩΡΙΟ ΑΚΡΟΒΟΥΝΙ – ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΑ, ΚΟΤΣΑΝΗ (KODZAN Η KADZAN, ΕΝΙΟΤΕ ΔΕ ΚΑΙ KOCARI), ΣΤΟΥΣ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥΣ ΠΡΟΠΟΔΕΣ ΤΟΥ ΠΑΓΓΑΙΟΥ ΟΡΟΥΣ (ΔΗΜΟΣ ΠΑΓΓΑΙΟΥ – ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΑΒΑΛΑΣ)



Στους νοτιοανατολικούς πρόποδες του Παγγαίου όρους υπήρχε, κατά τους τελευταίους, τουλάχιστον, αιώνες της οθωμανικής κυριαρχίας, ένα πολύ όμορφο, μουσουλμανικό χωριό, το οποίο, στους οθωμανικούς χάρτες της περιοχής αναγραφόταν ως Kodzan ή Kadzan, ενίοτε δε, (σε παρένθεση), Kocari και το οποίο, οι Έλληνες πρόσφυγες, που το κατοίκησαν μετά το 1922, το αποκαλούσαν Κότσανη.

Σε σύγγραμμα, με τίτλο «Η Μακεδονία – Εθνολογική στατιστική βιλαετίων Θεσσαλονίκης – Μοναστηρίου, που εκδόθηκε την 1η Μαρτίου 1910, αναφερόταν ότι το συγκεκριμένο χωριό είχε 280 κατοίκους, όλους Μουσουλμάνους.

Στους «στατιστικούς πίνακες του πληθυσμού, κατ’ εθνικότητας, των Νομών Σερρών και Δράμας», (στον τελευταίο υπαγόταν τότε και όλη η έκταση του σημερινού Νομού Καβάλας), που εξέδωσε η Επιτελική Υπηρεσία του Ελληνικού Στρατού, το έτος 1919, αναφέρεται ότι η Κότσανη, πριν το έτος 1912 είχε 250 Μουσουλμάνους κατοίκους, οι οποίοι, τον Αύγουστο του 1915 ανέρχονταν σε 267, (154 άνδρες και 113 γυναίκες).

Στο σύγγραμμα του Μιχαήλ Χουλιαράκη, με τίτλο «Γεωγραφική και πληθυσμιακή εξέλιξις της Ελλάδος 1821-1971», αναφέρεται ότι κατά το έτος 1913 η «Κότσιανη» είχε 278 (Μουσουλμάνους) κατοίκους.

Σύμφωνα με την έκδοση του έτους 1962, της Κεντρικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδος» (ΚΕΔΚΕ), με τίτλο «ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΣΤΑΣΕΩΣ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΕΩΣ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ», η Κότσανη, στις 13-11-1919 αποτέλεσε συνοικισμό της τότε δημιουργηθείσας (με το Βασ. Διάταγμα της 13ης-11-1919, ΦΕΚ Α’ 251/1919) Κοινότητας Μποσταντζιλή (σήμερα, Κηπιών), η οποία είχε ως έδρα το ομώνυμο χωριό. (Σε κάποιον οθωμανικό χάρτη, είδα το όνομα Bostandzi και από κάτω, μέσα σε παρενθέσεις, το όνομα Kodzan, σαν να επρόκειτο για το ίδιο χωριό, στην πραγματικότητα, όμως, η Kodzan, κατά την περίοδο της οθωμανικής κατάκτησης, ευρισκόμενη πολύ κοντά στο γειτονικό, μεγαλύτερο χωριό Bostandzi, αποτελούσε, προφανώς, συνοικισμό (mahala) του τελευταίου).

Στην ίδια έκδοση της ΚΕΔΚΕ, αναφέρεται ότι η Κότσανη, το έτος 1920 είχε 214 Μουσουλμάνους κατοίκους.

Το χωριό Μποσταντζιλή και η ομώνυμη Κοινότητα μετονομάστηκαν σε οικισμό Κηπιών και Κοινότητα Κηπιών στις 15-11-1926, (με Διάταγμα της 15ης-11-1926 ΦΕΚ Α’ 413/1926), ενώ ο συνοικισμός «Κότσανη» μετονομάσθηκε σε «Ακροβούνι», στις 19-7-1928, (με Διάταγμα της 19ης-7-1928, ΦΕΚ Α’ 156/1928).

Οι Μουσουλμάνοι κάτοικοι της Κότσανης, στα πλαίσια της ανταλλαγής πληθυσμών, μεταξύ Ελλάδος – Τουρκίας, που επέβαλε η Συνθήκη της Λωζάνης, κατά το έτος 1924 αναχώρησαν για την Τουρκία και την θέση τους κατέλαβαν Έλληνες, που κατέφθασαν από ευημερούσες, ελληνικές κοινότητες της Ανατολικής Θράκης και της Μικράς Ασίας και συγκεκριμένα, από τα Δημοκράνεια της Ανατολικής Θράκης, το Πασάκιοϊ της Κωνσταντινούπολης, τον Γέροντα και τα Δωμάτια της Μικράς Ασίας.

Το έτος 1928, η Κότσανη, που ονομαζόταν, πλέον, Ακροβούνι, (αλλά συνέχιζε να βρίσκεται στην ίδια, πάντοτε, θέση, που είχε επί αιώνες), είχε 353 Έλληνες πρόσφυγες κατοίκους, οι οποίοι το 1940 είχαν γίνει 450 και το 1951 έγιναν 492, όπως, για όλα αυτά, μας πληροφορεί η προαναφερθείσα έκδοση του έτους 1962 της ΚΕΔΚΕ, με τίτλο «ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΣΤΑΣΕΩΣ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΕΩΣ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ».

Πλην όμως, το σημείο, στο οποίο ήταν κτισμένο το παλιό, μουσουλμανικό χωριό, εμφάνισε αστάθεια και κινδύνους κατολίσθησης και οι κάτοικοι, κατά την δεκαετία του 1950, μ’ επανειλημμένα διαβήματά τους προς την ελληνική Πολιτεία, (τα οποία περιγράφονταν σ’ εφημερίδες της εποχής), ζήτησαν την εγκατάλειψη του παλιού χωριού και την δημιουργία ενός νέου χωριού, στην θέση όπου σήμερα βρίσκεται ο οικισμός (κάτω) Ακροβούνι ή Παναγία, του Δήμου Παγγαίου, επί της παλαιάς, εθνικής οδού Καβάλας – Θεσσαλονίκης.

Πλην, βέβαια, της αστάθειας του εδάφους του παλιού χωριού, άλλοι λόγοι, που επέβαλλαν την μετεγκατάσταση των κατοίκων, ήταν η μεγάλη απόστασή του από τον άξονα της εθνικής οδού Καβάλας – Θεσσαλονίκης, η ακόμη μεγαλύτερη απόστασή του από τους αγρούς, που είχαν παραχωρηθεί στους πρόσφυγες κατοίκους του χωριού στα Τενάγη Φιλίππων, που είχαν αποξηρανθεί από το έτος 1936 και στην εν γένει αρκετή απόσταση από την Ελευθερούπολη (όπου βρισκόταν το εξατάξιο Γυμνάσιο και διάφορες Υπηρεσίες) και από την Καβάλα, πρωτεύουσα του ομώνυμου Νομού.

Τελικά, μετά από αγώνες των κατοίκων, παραχωρήθηκαν οικοπεδικοί κλήροι στους κατοίκους του (παλιού) Ακροβουνίου, στη νέα θέση του χωριού, τα οικόπεδα του παλιού χωριού επανήλθαν στην κυριότητα του Ελληνικού Δημοσίου και, περί τα τέλη της δεκαετίας του 1950, οι κάτοικοι άρχισαν ν’ ανεγείρουν τις κατοικίες τους, στη νέα θέση του χωριού και να εγκαταλείπουν το παλιό χωριό. Αυτός ήταν ο λόγος που στην απογραφή του έτους 1961, το μεν νέο Ακροβούνι είχε 346 κατοίκους, στο δε παλιό είχαν απομείνει 198 κάτοικοι, οι οποίοι, μετά από λίγα χρόνια «κατέβηκαν» κι αυτοί στο νέο χωριό και το παλιό αφέθηκε στην εγκατάλειψη και την ερήμωση.

Το σημερινό Ακροβούνι είναι μια ευημερούσα, δημοτική κοινότητα του Δήμου Παγγαίου, με απεριόριστες προοπτικές ανάπτυξης, αν εκμεταλλευθεί σωστά το φυσικό περιβάλλον και την τεράστια ιστορία του Παγγαίου όρους, στην αγκαλιά του οποίου είναι κτισμένο!

Το παλιό Ακροβούνι, (Κότσανη - Kodzan ή Kadzan ή και Kocari), ήταν ένα πολύ όμορφο χωριό, πνιγμένο στην βλάστηση και στα τεράστια πλατάνια του, με άφθονο, πηγαίο νερό κι όλα αυτά τα βλέπετε στις ακόλουθες φωτογραφίες που αναρτώ και τις οποίες χώρισα σε τρεις ομάδες, οι δύο πρώτες από τις οποίες, τραβηγμένες από μένα, απέχουν μεταξύ τους περί τα 20 χρόνια:

Στην πρώτη ομάδα φωτογραφιών, που τράβηξα πριν από 20 περίπου χρόνια, από τον χωματόδρομο, που έρχεται από τα γειτονικά Κηπιά (Μποσταντζιλί), βλέπετε:

Τον χωματόδρομο αυτόν, (6η φωτογραφία), ο οποίος «συναντούσε» πρώτα το μουσουλμανικό τέμενος (τζαμί) του χωριού, το οποίο φαίνεται στις φωτογραφίες 1η, 2η, 3η, 6η και 8η και τον μιναρέ του τεμένους, (φωτογραφίες 4η και 5η), ενώ πρόλαβα, σ’ εκείνη την φωτογράφιση, να φωτογραφίσω και κάποια σύμβολα της μουσουλμανικής θρησκείας, που βρίσκονταν, ακόμη τότε, στο εσωτερικό του τεμένους, (φωτογραφία 7η).

Στις φωτογραφίες 8η και 9η φαίνεται το ερειπωμένο χωριό, όπως ήταν πριν 20 χρόνια, στην καρδιά του χειμώνα, ενώ στις δύο επόμενες φωτογραφίες (10η και 11η) μπορείτε να δείτε το μικρό αλλά .όμορφο γεφύρι της οθωμανικής περιόδου.

Η δεύτερη ομάδα φωτογραφιών είναι ολότελα πρόσφατη και ακολουθεί την είσοδό μου στο χωριό, από τον καλοφτιαγμένο χωματόδρομο (που είναι βατός και σε αυτοκίνητα), ο οποίος «έρχεται» από την ειδυλλιακή τοποθεσία «δυο βρύσες», (κοντά στο κάτω ή νέο Ακροβούνι):

Στις φωτογραφίες 12η έως και 15η, βλέπετε το αλώνι του μουσουλμανικού και αργότερα, ελληνικού χωριού.

Στην 16η και 17η φωτογραφία φαίνεται το μικρό γεφύρι, όπως καθαρίστηκε και διατηρείται σήμερα.

Στις φωτογραφίες 18η έως και 23η, βλέπετε μια ειδυλλιακή εικόνα της βόρειας πλευράς του χωριού, με πλατάνια, ένα ρέμα και τα απομεινάρια μιας κρήνης της οθωμανικής περιόδου (φωτογραφία 23η).

Στις φωτογραφίες 24η έως και 28η βλέπετε γενικές απόψεις του χωριού

και στις υπόλοιπες φωτογραφίες, (29η έως 38η), ερείπια διαφόρων κτισμάτων του.

Μια τρίτη ομάδα, περιλαμβάνει τις εξής δύο φωτογραφίες:

Την 39η φωτογραφία, που απεικονίζει τη σημερινή κατάσταση του μουσουλμανικού τεμένους, το οποίο έχει μετατραπεί σε χριστιανικό ναό, ολότελα πρόσφατα. (Την φωτογραφία αυτή πήρα από ανάρτηση, στο facebook, του δραστήριου ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΑΙΜΟΔΟΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΚΡΟΒΟΥΝΙΟΥ).

Την 40ή, που απεικονίζει έναν χάρτη της περιοχής του Παγγαίου κατά την οθωμανική περίοδο, στον οποίο αναφέρεται το χωριό Bostandzi (σήμερα, Κηπιά) και σε παρένθεση, κάτω από αυτό, το όνομα του χωριού που περιγράφω (Kodzan).





THE MUSLIM VILLAGE OF ACROVOUNI - FORMERLY KOTSANI (KODZAN OR KADZAN, SOMETIMES ALSO KOCARI), IN THE SOUTH-EASTERN FOOTHILLS OF MOUNT PANGAEUS (MUNICIPALITY OF PANGAEUS - REGIONAL UNIT OF KAVALA)



In the south-eastern foothills of Mount Paggaio there was, at least during the last centuries of Ottoman rule, a very beautiful Muslim village, which, on Ottoman maps of the area, was referred to as Kodzan or Kadzan, and sometimes (in brackets) as Kocari, and which the Greek refugees who inhabited it after 1922 called Kotsani.

In a booklet entitled “Macedonia - Ethnological statistics of the villages of Thessaloniki and Monastirio”, published on 1 March 1910, it was stated that this village had 280 inhabitants, all Muslims.

In the "statistical tables of the population, by ethnicity, of the Prefectures of Serres and Drama", (the latter included, at that time, the whole area of the present Prefecture of Kavala), issued by the Staff Service of the Greek Army in 1919, it is stated that Kotsani, before 1912, had 250 Muslim inhabitants, who, in August 1915, amounted to 267 (154 men and 113 women).

In the textbook of Michael Houliarakis, entitled "Geographical and population development of Greece 1821-1971", it is mentioned that in 1913 "Kotsiani" had 278 (Muslim) inhabitants.

According to the 1962 edition of the Central Union of Municipalities and Communities of Greece, entitled "FACTS OF THE COMPOSITION AND DEVELOPMENT OF MUNICIPALITIES AND COMMUNITIES", Kotsani, on 13-11-1919, was a settlement of a new (created by the Basic Decree of 13-11-1919, Government Gazette A' 251/1919) Community of Bostandzili (today, Kipia), which had its seat in the village of the same name. (On the Ottoman map that I post today, as 40th picture, there is the name Bostandzi and underneath, in brackets, the name Kodzan, as if it were the same village, but in reality, Kodzan, during the period of the Ottoman occupation, being very close to the neighbouring, larger village of Bostandzi, was, apparently, a settlement (mahala) of the latter).

In the same publication, it is stated that Kodzan, in the year 1920, had 214 Muslim inhabitants.

The village of Bostandzili and the homonymous Community were renamed to Kipia settlement and Kipia Community, on 15-11-1926, (by Decree of 15-11-1926, Government Gazette A' 413/1926), while the settlement "Kotsani" was renamed "Akrovouni", on 19-7-1928, (by Decree of 19-7-1928, Government Gazette A' 156/1928).

The Muslim inhabitants of Kotsani, in the context of the population exchange between Greece and Turkey, imposed by the Treaty of Lausanne, left for Turkey in 1924 and their place was taken by Greeks, who arrived from prosperous Greek communities of Eastern Thrace and Asia Minor, namely, from Demokrania (today, Guzelce) of Eastern Thrace, Pasakoy of Constantinople, Gerontas (today, Didim) and Domatia (today, Doganbey) of Asia Minor.

In the year 1928, Kotsani, which was now called Akrovouni (but continued to be located, in the same place it had always been, for centuries), had 353 Greek refugee inhabitants, which in 1940 had become 450 and in 1951 became 492, as, for all this, we are informed by the aforementioned 1962 edition of the Central Union of Municipalities and Communities of Greece, entitled "FACTS OF THE COMPOSITION AND DEVELOPMENT OF MUNICIPALITIES AND COMMUNITIES".

However, the spot, where the old Muslim village was built, showed instability and the inhabitants, during the 1950s, with their repeated petitions to the Greek State, (which were described in newspapers of the time), asked for the abandonment of the old village and the creation of a new village, in the place where the settlement of Akrovouni (or Panagia) is located today, in the municipality of Paggaio, on the old national road from Kavala to Thessaloniki.

Apart, of course, from the instability of the old village's soil, other reasons, that forced the relocation of the inhabitants, were its great distance from the axis of the Kavala - Thessaloniki highway and its even greater distance from the fields, which had been granted to the refugees of the village in Tenagi of Filippi, which had been drained since 1936, and in general, the distance from Eleftheroupoli (where the sixth grade high school and various services were located) and from Kavala, the capital of the prefecture of the same name.

Finally, after struggles of the residents, land plots were granted to the residents of the (old) Akrovouni in the new location of the village, the plots of the old village were returned to the ownership of the Greek State and, around the end of the 1950s, the residents began to build their houses in the new location of the village and to leave the old village. This was the reason why in the census of 1961, the new Akrovouni had 346 inhabitants, while the old one had 198 inhabitants left, who, after a few years, "descended" to the new village and the old one was left to abandonment and desolation.

Today's Akrovouni is a prosperous, municipal community of the Municipality of Paggaio, with unlimited development prospects, if the natural environment and the vast history of the Pageo mountain, in the embrace of which it is built!

The old Akrovouni, (Kodzan or Kadzan or Kocari), was a very beautiful village, covered in vegetation and huge plane trees, with plenty of spring water and you can see all this in the following photos I have posted, which I have divided into three groups, the first two of which, taken by me, are about 20 years apart:

In the first group of photos, which I took about 20 years ago, from the dirt road coming from the neighboring Kipia (Bostandzili), you can see:

This dirt road, (photo 6), which first "met" the Muslim mosque (cami) of the village, which can be seen in photos 1, 2, 3, 6 and 8, and the minaret of the mosque, (photos 4 and 5), while I managed, in that photo shoot, to photograph some symbols of the Muslim religion, which were, even then, inside the mosque, (photo 7).

In photos 8th and 9th, you can see the ruined village, as it was 20 years ago, in the heart of winter, while, in the next two photos (10th and 11th), you can see the small but beautiful bridge of the Ottoman period.

The second group of photos is very recent and follows my entrance to the village, from the well-maintained dirt road (which is passable even for cars), which "comes" from the idyllic location "two fountains", (near the lower or new Akrovouni):

In photos 12th to 15th, you can see the threshing floor of the Muslim and later, Greek village.

In the 16th and 17th photo, you can see the small bridge, as it was cleaned and is preserved today.

In photos 18th to 23rd, you can see an beautiful view of the northern side of the village, with plane trees, a stream and the remains of a fountain from the Ottoman period (photo 23rd).

In photos 24th to 28th you can see general views of the village

and in the remaining photos (29th to 38th), ruins of various buildings of the village.

A third group, which includes two photos:

The 39th photo, which depicts the current state of the Muslim mosque, which has been converted into a Christian temple, quite recently. (I took this photo from a post, on Facebook, of the active CULTURAL AND HOMEMAKING CLUB of AKROVOUNI) and

the 40th, which depicts a map of the area of Paggaio during the Ottoman period, in which the village of Bostandzi (today, Kipia) is mentioned and in brackets, below it, the name of Kodzan.

ΜΙΑ ΑΡΧΑΙΑ ΘΡΑΚΙΚΗ ΟΧΥΡΩΣΗ ΚΙ ΕΝΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟ, ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ, ΚΟΝΤΑ ΣΤΟΝ ΟΙΚΙΣΜΟ «ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΑ», (ΝΤΕΜΙΡΤΖΟΓΙΑΝΝΗ – DEMIRDJOYIANNI Η ΚΑΙ DEMIRDZI-URUN) ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΔΟΞΑΤΟΥ, ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΔΡΑΜΑΣ

Τα «Περιστέρια», (Τοπική Κοινότητα Πηγαδίων - Δημοτική Ενότητα ΔΟΞΑΤΟΥ), που αποκαλούνται και «Περιστεριά», ανήκουν στον δήμο Δοξάτου, της Περιφερειακής Ενότητας Δράμας, η οποία βρίσκεται στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας, όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα “Καλλικράτης”. Βρίσκονται σε υψόμετρο 571 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας, σε γεωγραφικό πλάτος 41,1191230038 και γεωγραφικό μήκος 24,390445388 και απέχουν 30 χλμ. Α.-ΒΑ. από το Καλαμπάκι (έδρα του δήμου) και 27 χλμ. Α.-ΝΑ. από τη Δράμα.

Η παλιά ονομασία του χωριού, στην περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας, ήταν Ντεμιρτζόγιαννη, (Demirdjoyianni – το έχω δει σε χάρτη και ως Demirdzi-urun), σύνθετη λέξη, με πρώτο συνθετικό της την τουρκική "demir", που σημαίνει σίδερο, γεγονός που παραπέμπει στην γειτνίαση του χωριού με τα μεταλλεία των «Ασύλων Διονύσου», τα οποία, κατά την οθωμανική περίοδο, παρήγαν σίδηρο.

Οι 450 μουσουλμάνοι κάτοικοί του, (225 άνδρες και 225 γυναίκες – απογραφή του 1920), που ζούσαν σε δύο συνοικίες (μαχαλάδες), μετά την Ελληνοτουρκική ανταλλαγή πληθυσμών του 1923 μετακινήθηκαν στην Τουρκία και στο χωριό ήρθαν και εγκαταστάθηκαν αρχικά 53 οικογένειες προσφύγων από την Σαμψούντα (Έρμπα) ή, αλλιώς, 192 άτομα, τα οποία, στην απογραφή του 1928, είχαν αυξηθεί σε 231 άτομα (126 άνδρες και 105 γυναίκες).

Μέχρι το έτος 1961 ο πληθυσμός του χωριού ήταν αρκετός, έκτοτε, όμως, μειωνόταν συνεχώς και σήμερα έχει μόνο 12 κατοίκους!

Για όλες αυτές, όμως, τις πληροφορίες, καθώς και για πολλές άλλες, σας παραπέμπω, κυρίως, στην ωραία δουλειά του κ. Νάτση: (https://www.dramania.gr/topikes/doxato/peristeria-i-peristeria-dramas-palia-onomasia-demirtzogianni-i-ntemirtzogianni-to-oreino-chorio-me-dyo-machalades-deite-fotografies-kai-vinteo/ ), η οποία περιλαμβάνει και πλήθος ωραίων φωτογραφιών του χωριού, καθώς και στο Buk.gr

Κατόπιν αυτού, εγώ αναρτώ μόνο τις εξής φωτογραφίες του χωριού:

Την 1η, στην οποία φαίνεται ένας παλιός, λιθόστρωτος δρόμος, μέσα στο χωριό και δίπλα στον δρόμο η υδατοδεξαμενή της μιας από τις δύο οθωμανικές βρύσες, που σώζονται μέχρι σήμερα. Την ίδια δεξαμενή, με την βρύση της, βλέπετε και στις φωτογραφίες 2η έως 4η.

Στην 5η φωτογραφία βλέπετε ένα ερειπωμένο κτίσμα του χωριού

και στις φωτογραφίες 6η και 7η, τις δύο συνοικίες του χωριού, όπως φαίνονται από το ύψωμα «Προφήτης Ηλίας».

Σε τι συνίσταται, όμως, η δική μου, σημερινή ανάρτηση;

Η δική μου, σημερινή συνεισφορά, στην ιστορία του συγκεκριμένου χωριού, αφορά δύο νέα, ιστορικά στοιχεία, που, εγώ τουλάχιστον, δεν είδα να έχουν περιγραφεί μέχρι σήμερα. Πρόκειται α) για μια ισχυρή, αρχαία «θρακική» οχύρωση, που δεσπόζει στην κορυφή ενός λόφου, ο οποίος υψώνεται σε κοντινή απόσταση από την Περιστεριά, (σε μια άλλη κορυφή, στον κοντινό, επίσης, εγκαταλειμμένο σήμερα οικισμό «Περιστεράκι», υπάρχει μια δεύτερη, μικρότερη, αρχαία οχύρωση) και β) για ένα μουσουλμανικό νεκροταφείο, κοντά στην Περιστεριά, στην τοποθεσία «Προφήτης Ηλίας».

Α) Η ΙΣΧΥΡΗ, ΑΡΧΑΙΑ, ΘΡΑΚΙΚΗ ΟΧΥΡΩΣΗ

Μια ισχυρή, αρχαία οχύρωση πλαισιώνει την κορυφή ενός λόφου, ο οποίος υψώνεται σε κοντινή απόσταση από την Περιστεριά.

Πρόκειται για μορφή οχύρωσης, από αυτές που συνηθίζεται να ονομάζονται «θρακικές» και οι οποίες αφθονούν στα βουνά της Λεκάνης, είναι κατασκευασμένη από ακανόνιστα κομμάτια ασβεστόλιθου, χωρίς καθόλου συγκολλητικό κονίαμα και κείτεται σήμερα, σωριασμένη σ’ έναν εντυπωσιακό λιθοσωρό, τον οποίο βλέπετε στις φωτογραφίες 8η έως και 16η, τις οποίες αναρτώ.

Δύο χαμηλότεροι σε ύψος περίβολοι, ομόκεντροι προς την ισχυρή οχύρωση της κορυφής του λόφου, που απέχουν από την οχύρωση της κορυφής και μεταξύ τους λίγες δεκάδες μέτρων, με ίχνη ερειπίων λίθινων κατασκευών ανάμεσά τους, φαίνονται στις φωτογραφίες 17η έως και 20ή.

Β) ΤΟ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ

Νοτιοανατολικά των δύο οικισμών (μαχαλάδων) του χωριού, στο ύψωμα «Προφήτης Ηλίας», βρίσκεται ένα μουσουλμανικό νεκροταφείο. Αυτό το νεκροταφείο δεν γνωρίζω αν ανήκε στο χωριό Ντεμιρτζόγιαννη, σε κάποιον άλλον, παλαιότερο, μουσουλμανικό οικισμό ή σε κάποιο, θρησκευτικού σκοπού, μουσουλμανικό κτίσμα κι αυτό το λέω, διότι, μετά το 1924 και την αναχώρηση τα ων Μουσουλμάνων κατοίκων του χωριού για την Τουρκία, στο συγκεκριμένο λόφο κατασκευάστηκε ένας μικρός ναΐσκος και ίσως και κάποιο, βραχύβιο μοναστήρι, προς τιμήν του προφήτη Ηλία. (Τον ερειπωμένο ναΐσκο βλέπετε στις φωτογραφίες 50ή έως 52η).

Όσον αφορά το μουσουλμανικό νεκροταφείο, επισημαίνω τα εξής:

Κατελάμβανε μεγάλη έκταση. (Δείτε φωτογραφίες, 21η έως και 29η).

Περιβαλλόταν από μεγάλου μήκους, καλής ποιότητας περίβολο, φτιαγμένο από ξερολιθιά, (φωτογραφίες 30ή έως 32η).

Είναι άγρια κατεστραμμένο και όλοι, σχεδόν, οι τάφοι του έχουν ανοιχτεί από αρχαιοκάπηλους.

Πέραν του γεγονότος ότι αρκετοί τάφοι ήταν σκαμμένοι στο χώμα, (δείτε φωτογραφίες 21η έως και 29η), όπως συνηθίζεται σε όλα σχεδόν τα μουσουλμανικά νεκροταφεία, το συγκεκριμένο παρουσίαζε και τις εξής, ίσως μοναδικές, στα όρη της Λεκάνης, «ιδιαιτερότητες», (που θα μπορούσα να τις εξηγήσω, αν τυχόν το μουσουλμανικό νεκροταφείο χρησιμοποιήθηκε, μετά το έτος 1923, και ως χριστιανικό):

Μερικοί τάφοι ήταν κιβωτιόσχημοι, κατασκευασμένοι, από όλες τις πλευρές τους, με ασβεστόλιθους, ενώ ένας τουλάχιστον τάφος ήταν επίσης κιβωτιόσχημος, αλλά κατασκευασμένος με μεγάλες, σχιστολιθικές πλάκες, που παρέπεμπε σε αρχαίο τάφο. (Δείτε, έτσι, την 35η φωτογραφία).

Κάποιοι τάφοι είχαν στοιχειώδη περίφραξη, από λίθους μπηγμένους στο έδαφος (δείτε 33η φωτογραφία),

κάποιοι άλλοι, όμως, αποτελούσαν ισχυρές, ογκώδεις κατασκευές, φτιαγμένες από ασβεστόλιθους, (όπως φαίνονται στις φωτογραφίες 34η, 36η, 37η και 38η)

Αρκετές από τις επιτύμβιες στήλες, μολονότι σπασμένες, δείχνουν επιμελημένη κατασκευή και, κατά συνέπεια, και οικονομική ευχέρεια των συγγενών των θανόντων, (φωτογραφίες 39η έως και 45η).

Δύο, σπασμένες, επιτύμβιες στήλες γυναικείων, προφανώς ταφών, που φαίνονται στις φωτογραφίες 46η η πρώτη και 47η-48η η δεύτερη, μοιάζουν πολύ με όμοια, πλην ακέραιη, επιτύμβια στήλη του νεκροταφείου του εγκαταλειμμένου χωριού Ορέν ντερέ Καβάλας, την οποία βλέπετε ακέραια, στην 49η φωτογραφία. (Οι στήλες αυτές, παρόλο που τοποθετήθηκαν σε διαφορετικά, μουσουλμανικά νεκροταφεία, μοιάζουν τόσο πολύ μεταξύ τους, ώστε υποθέτω ότι προήλθαν από το ίδιο ίσως "εργαστήριο").

Σχετικά, τώρα, με το συμβολισμό αυτής της επιτύμβιας στήλης, που βλέπετε στην 47η και 48η φωτογραφία, η Τεχνητή Νοημοσύνη, την οποία «ρώτησε» ο αγαπητός φίλος και συνοδοιπόρος Στέλιος Βαρυπάτης, έκανε τον εξής σχολιασμό:

"Η διακόσμηση που φαίνεται στη φωτογραφία είναι πιθανώς συμβολική κι έχει ιδιαίτερη σημασία, ειδικά αν προέρχεται από οθωμανικό, ταφικό μνημείο. Στην οθωμανική τέχνη και συμβολισμό, τέτοια μοτίβα μπορούσαν να δηλώνουν στοιχεία κοινωνικής θέσης, φύλου ή πνευματικότητας. Συμβολισμός: 1. Ηλιακό μοτίβο (ή ροζέτα): Το κεντρικό σχέδιο θυμίζει τον ήλιο ή μια ροζέτα. Αυτό μπορεί να συμβολίζει το φως, την αιωνιότητα ή τον Θεό, ιδιαίτερα στην ισλαμική παράδοση, όπου η φύση και το φως είναι σημαντικά θεϊκά σύμβολα. Αν η γυναίκα είχε υψηλή θέση, αυτό θα μπορούσε να συνδέεται με την επιρροή και τη λάμψη της. 2. Γεωμετρικά μοτίβα: Οι γεωμετρικές λεπτομέρειες γύρω από το κύριο σχέδιο συχνά αντιπροσωπεύουν την τελειότητα και την αρμονία του σύμπαντος, κάτι που αντικατοπτρίζει πνευματική και θρησκευτική ευλάβεια. 3. Καμπύλες και φύλλα: Αν παρατηρούνται καμπύλες γραμμές ή σχέδια που θυμίζουν φύλλα, μπορεί να συμβολίζουν τη ζωή, την ανάπτυξη και τη σύνδεση με τη φύση, κάτι που είναι συνηθισμένο για να τιμηθεί μια γυναίκα με εξέχουσα θέση. 4. Θρησκευτικά στοιχεία: Στην ισλαμική τέχνη, η ανθρώπινη μορφή σπάνια αναπαριστάται. Αντ’ αυτού, τα μοτίβα και τα διακοσμητικά χρησιμοποιούνται για ν’ αναδείξουν πνευματικές αξίες ή κοινωνική τάξη.

Υποθέσεις για την ταυτότητα: Αν αυτό το κομμάτι ανήκε σε γυναίκα με υψηλή, κοινωνική θέση, μπορεί να ήταν μέρος μιας ταφόπλακας ή ενός μνημείου που την τιμούσε. Η επιλογή περίτεχνων διακοσμήσεων και ο συνδυασμός συμβόλων υποδεικνύουν άτομο σεβαστό, ίσως μέλος οικογένειας με πολιτική, θρησκευτική ή κοινωνική επιρροή. Αν μπορείτε να εντοπίσετε επιπλέον κομμάτια ή στοιχεία (π.χ., επιγραφές), αυτά θα μπορούσαν να επιβεβαιώσουν περισσότερα για την ταυτότητα ή τη σημασία της."


AN ANCIENT THRACIAN FORTIFICATION AND A SPECIAL, MUSLIM CEMETERY, NEAR THE SETTLEMENT OF "PERISTERIA", (DEMIRDJOYIANNI , ALSO, MAYBE DEMIRDZI-URUN) OF THE MUNICIPALITY OF DOXATO, IN THE REGIONAL UNIT OF DRAMA

"Peristeria", (Local Community of Pigadia - Municipal Unit of Doxato), also called "Dove", belongs to the municipality of Doxato, of the Regional Unit of Drama, which is located in the Region of Eastern Macedonia - Thrace, according to the administrative division of Greece, as formed by the program "Kallikrates". The village is located at an altitude of 571 meters above sea level, at latitude 41,1191230038 and longitude 24,390445388 and is 30 km away E.-NE. from Kalambaki (seat of the municipality) and 27 km. E.-SE. from Drama.

The old name of the village, in the period of Ottoman rule, was Demirdjoyianni (Demirdjoyianni - I have also seen it, on an old map, as Demirdzi-urun), a compound word, with its first compound the Turkish "demir", meaning iron, which refers to the proximity of the village to the mines of "Asyla Dionysos", which, during the Ottoman period, produced iron.

Its 450 Muslim inhabitants (225 men and 225 women - 1920 census), who lived in two districts (mahala), after the Greek-Turkish population exchange of 1923, moved to Turkey and 53 refugee families from Samsun (Erba) or 192 people came and settled in the village, which, in the 1928 census, had increased to 231 people (126 men and 105 women).

Until the year 1961, the population of the village was enough, but since then it has been constantly decreasing and today it has only 12 inhabitants!

For all this information, as well as for many others, I refer you mainly to the nice work of Mr. Natsis: (https://www.dramania.gr/topikes/doxato/peristeria-i-peristeria-dramas-palia-onomasia-demirtzogianni-i-ntemirtzogianni-to-oreino-chorio-me-dyo-machalades-deite-fotografies-kai-vinteo/ ), which includes many nice photos of the village, and, also, to Buk.gr

Following this, I am posting only the following photos of the village:

The 1st one, which shows an old, cobbled road, through the village and, next to this road, the water tank of one of the two Ottoman fountains, which are still preserved today. The same tank, with its fountain, can be seen in photos 2 to 4.

In the 5th photo, you can see a ruined building of the village

and in the 6th and 7th photos, the two neighbohoods of the village, as seen from the hill "Prophet Elias".

But what does my post today consist of?

My contribution today, to the history of this particular village, concerns two new, historical elements, which I, at least, have not seen described to date. It is a) a strong, ancient "Thracian" fortification, which dominates the top of a hill, which rises at a short distance from Peristeria, (on another top, in the nearby, also abandoned today, settlement "Peristeraki", there is a second, smaller, ancient fortification) and b) a Muslim cemetery, near Peristeria, in the location "Prophet Elias".

Α) THE STRONG, ANCIENT THRACIAN FORTIFICATION

A strong, ancient fortification frames the top of a hill, which rises in the vicinity of Peristeria.

It is a form of fortification, of those that are commonly called "Thracian" and which abound in the mountains of Lekani (Tsal-dag), is made of irregular pieces of limestone, without any adhesive mortar and lies today, piled on an impressive stone wall, which you can see in the photos 8th to 16th, which I am posting.

Two lower enclosures, concentric to the strong fortification of the hill-top, which are a few tens of meters from the fortification of the hill-top and between them, with traces of ruined stone structures, also between them, are shown in photographs 17th to 20th.

B) THE MUSLIM CEMETERY

Southeast of the two neighborhoods (mahala) of the village, on the hill 'Prophet Elias', there is a Muslim cemetery. I do not know whether this cemetery belonged to the village of Demirtzogianni, to another, older, Muslim settlement or to a Muslim building of religious purpose and I say this because, after 1924 and the departure of the Muslim inhabitants of the village for Turkey, a small church and perhaps a short-lived monastery, in honour of Prophet Elias, was built on this hill. (You can see the ruined temple in the photos 50th to 52nd).

Regarding the Muslim cemetery, I would like to point out the following:

It occupied a large area. (See photos, 21st to 29th).

It was surrounded by a long, good quality enclosure, made of dry stone, (photos 30th to 32nd).

It is wildly damaged and almost all of its tombs have been opened, by antiquarians.

Apart from the fact that several graves were dug into the ground, (see photos 21 to 29), as it is common, in almost all Muslim cemeteries, this one also exhibited the following, perhaps unique, in the mountains of Lekani (Tsal-dag), "peculiarities", (which I could explain, if the Muslim cemetery was, after 1923, also used as a Christian cemetery):

Some graves were cist-shaped, constructed, on all sides, with limestone, while at least one grave was also cist-shaped, but constructed with large, slate slabs, suggestive of an ancient tomb. (See, thus, the 35th photo).

Some graves had rudimentary enclosures, made of stones embedded in the ground (see photo 33),

others, however, were strong, massive structures, made of limestone (as shown in photos 34, 36, 37 and 38)

Several of the tombstones, although broken, show careful construction and, consequently, the financial means of the relatives of the deceased, (photographs 39th to 45th).

Two broken tombstones of apparently female burials, shown in photographs 46th and 47th-48th, are very similar to a similar, but intact, tombstone in the cemetery of the abandoned village of Orendere - Kavala, which you can see, intact, in photograph 49. (These funeral stones, although placed in different, Muslim cemeteries, are so similar to each other, that I assume they came from the same "workshop").

Now, regarding the symbolism of this tombstone, which you see in the 47th and 48th photos, AI, who was "asked" by my dear friend and fellow traveler, Stelios Varipatis, made the following comment:

"The decoration shown in the photograph is probably symbolic and has a special meaning, especially if it comes from an Ottoman, funerary monument. In Ottoman art and symbolism, such motifs could indicate elements of social status, gender or spirituality. Symbolism. Solar motif (or rosette): the central design resembles the sun or a rosette. This may symbolize light, eternity or God, especially in the Islamic tradition where nature and light are important divine symbols. If the woman had a high status, this could be associated with her influence and brilliance. 2. Geometric patterns: Geometric details around the main design often represent the perfection and harmony of the universe, reflecting spiritual and religious piety. 3. Curves and leaves: If curved lines or patterns resembling leaves are observed, they may symbolize life, growth and connection to nature, which is common to honor a woman of prominence. 4. Religious elements: In Islamic art, the human form is rarely represented. Instead, motifs and ornaments are used to highlight spiritual values or social order.

Assumptions of identity: If this piece belonged to a woman of high, social status, it may have been part of a tombstone or monument, honoring her. The choice of elaborate decorations and the combination of symbols indicate a person of respect, perhaps a member of a family with political, religious or social influence. If you can locate additional pieces or evidence (e.g., inscriptions), these could confirm more about its identity or significance."