ΜΙΑ ΑΡΧΑΙΑ ΘΡΑΚΙΚΗ ΟΧΥΡΩΣΗ ΚΙ ΕΝΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟ, ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ, ΚΟΝΤΑ ΣΤΟΝ ΟΙΚΙΣΜΟ «ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΑ», (ΝΤΕΜΙΡΤΖΟΓΙΑΝΝΗ – DEMIRDJOYIANNI Η ΚΑΙ DEMIRDZI-URUN) ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΔΟΞΑΤΟΥ, ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΔΡΑΜΑΣ
Τα «Περιστέρια», (Τοπική Κοινότητα Πηγαδίων - Δημοτική Ενότητα ΔΟΞΑΤΟΥ), που αποκαλούνται και «Περιστεριά», ανήκουν στον δήμο Δοξάτου, της Περιφερειακής Ενότητας Δράμας, η οποία βρίσκεται στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας, όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα “Καλλικράτης”. Βρίσκονται σε υψόμετρο 571 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας, σε γεωγραφικό πλάτος 41,1191230038 και γεωγραφικό μήκος 24,390445388 και απέχουν 30 χλμ. Α.-ΒΑ. από το Καλαμπάκι (έδρα του δήμου) και 27 χλμ. Α.-ΝΑ. από τη Δράμα.
Η παλιά ονομασία του χωριού, στην περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας, ήταν Ντεμιρτζόγιαννη, (Demirdjoyianni – το έχω δει σε χάρτη και ως Demirdzi-urun), σύνθετη λέξη, με πρώτο συνθετικό της την τουρκική "demir", που σημαίνει σίδερο, γεγονός που παραπέμπει στην γειτνίαση του χωριού με τα μεταλλεία των «Ασύλων Διονύσου», τα οποία, κατά την οθωμανική περίοδο, παρήγαν σίδηρο.
Οι 450 μουσουλμάνοι κάτοικοί του, (225 άνδρες και 225 γυναίκες – απογραφή του 1920), που ζούσαν σε δύο συνοικίες (μαχαλάδες), μετά την Ελληνοτουρκική ανταλλαγή πληθυσμών του 1923 μετακινήθηκαν στην Τουρκία και στο χωριό ήρθαν και εγκαταστάθηκαν αρχικά 53 οικογένειες προσφύγων από την Σαμψούντα (Έρμπα) ή, αλλιώς, 192 άτομα, τα οποία, στην απογραφή του 1928, είχαν αυξηθεί σε 231 άτομα (126 άνδρες και 105 γυναίκες).
Μέχρι το έτος 1961 ο πληθυσμός του χωριού ήταν αρκετός, έκτοτε, όμως, μειωνόταν συνεχώς και σήμερα έχει μόνο 12 κατοίκους!
Για όλες αυτές, όμως, τις πληροφορίες, καθώς και για πολλές άλλες, σας παραπέμπω, κυρίως, στην ωραία δουλειά του κ. Νάτση: (https://www.dramania.gr/topikes/doxato/peristeria-i-peristeria-dramas-palia-onomasia-demirtzogianni-i-ntemirtzogianni-to-oreino-chorio-me-dyo-machalades-deite-fotografies-kai-vinteo/ ), η οποία περιλαμβάνει και πλήθος ωραίων φωτογραφιών του χωριού, καθώς και στο Buk.gr
Κατόπιν αυτού, εγώ αναρτώ μόνο τις εξής φωτογραφίες του χωριού:
Την 1η, στην οποία φαίνεται ένας παλιός, λιθόστρωτος δρόμος, μέσα στο χωριό και δίπλα στον δρόμο η υδατοδεξαμενή της μιας από τις δύο οθωμανικές βρύσες, που σώζονται μέχρι σήμερα. Την ίδια δεξαμενή, με την βρύση της, βλέπετε και στις φωτογραφίες 2η έως 4η.
Στην 5η φωτογραφία βλέπετε ένα ερειπωμένο κτίσμα του χωριού
και στις φωτογραφίες 6η και 7η, τις δύο συνοικίες του χωριού, όπως φαίνονται από το ύψωμα «Προφήτης Ηλίας».
Σε τι συνίσταται, όμως, η δική μου, σημερινή ανάρτηση;
Η δική μου, σημερινή συνεισφορά, στην ιστορία του συγκεκριμένου χωριού, αφορά δύο νέα, ιστορικά στοιχεία, που, εγώ τουλάχιστον, δεν είδα να έχουν περιγραφεί μέχρι σήμερα. Πρόκειται α) για μια ισχυρή, αρχαία «θρακική» οχύρωση, που δεσπόζει στην κορυφή ενός λόφου, ο οποίος υψώνεται σε κοντινή απόσταση από την Περιστεριά, (σε μια άλλη κορυφή, στον κοντινό, επίσης, εγκαταλειμμένο σήμερα οικισμό «Περιστεράκι», υπάρχει μια δεύτερη, μικρότερη, αρχαία οχύρωση) και β) για ένα μουσουλμανικό νεκροταφείο, κοντά στην Περιστεριά, στην τοποθεσία «Προφήτης Ηλίας».
Α) Η ΙΣΧΥΡΗ, ΑΡΧΑΙΑ, ΘΡΑΚΙΚΗ ΟΧΥΡΩΣΗ
Μια ισχυρή, αρχαία οχύρωση πλαισιώνει την κορυφή ενός λόφου, ο οποίος υψώνεται σε κοντινή απόσταση από την Περιστεριά.
Πρόκειται για μορφή οχύρωσης, από αυτές που συνηθίζεται να ονομάζονται «θρακικές» και οι οποίες αφθονούν στα βουνά της Λεκάνης, είναι κατασκευασμένη από ακανόνιστα κομμάτια ασβεστόλιθου, χωρίς καθόλου συγκολλητικό κονίαμα και κείτεται σήμερα, σωριασμένη σ’ έναν εντυπωσιακό λιθοσωρό, τον οποίο βλέπετε στις φωτογραφίες 8η έως και 16η, τις οποίες αναρτώ.
Δύο χαμηλότεροι σε ύψος περίβολοι, ομόκεντροι προς την ισχυρή οχύρωση της κορυφής του λόφου, που απέχουν από την οχύρωση της κορυφής και μεταξύ τους λίγες δεκάδες μέτρων, με ίχνη ερειπίων λίθινων κατασκευών ανάμεσά τους, φαίνονται στις φωτογραφίες 17η έως και 20ή.
Β) ΤΟ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ
Νοτιοανατολικά των δύο οικισμών (μαχαλάδων) του χωριού, στο ύψωμα «Προφήτης Ηλίας», βρίσκεται ένα μουσουλμανικό νεκροταφείο. Αυτό το νεκροταφείο δεν γνωρίζω αν ανήκε στο χωριό Ντεμιρτζόγιαννη, σε κάποιον άλλον, παλαιότερο, μουσουλμανικό οικισμό ή σε κάποιο, θρησκευτικού σκοπού, μουσουλμανικό κτίσμα κι αυτό το λέω, διότι, μετά το 1924 και την αναχώρηση τα ων Μουσουλμάνων κατοίκων του χωριού για την Τουρκία, στο συγκεκριμένο λόφο κατασκευάστηκε ένας μικρός ναΐσκος και ίσως και κάποιο, βραχύβιο μοναστήρι, προς τιμήν του προφήτη Ηλία. (Τον ερειπωμένο ναΐσκο βλέπετε στις φωτογραφίες 50ή έως 52η).
Όσον αφορά το μουσουλμανικό νεκροταφείο, επισημαίνω τα εξής:
Κατελάμβανε μεγάλη έκταση. (Δείτε φωτογραφίες, 21η έως και 29η).
Περιβαλλόταν από μεγάλου μήκους, καλής ποιότητας περίβολο, φτιαγμένο από ξερολιθιά, (φωτογραφίες 30ή έως 32η).
Είναι άγρια κατεστραμμένο και όλοι, σχεδόν, οι τάφοι του έχουν ανοιχτεί από αρχαιοκάπηλους.
Πέραν του γεγονότος ότι αρκετοί τάφοι ήταν σκαμμένοι στο χώμα, (δείτε φωτογραφίες 21η έως και 29η), όπως συνηθίζεται σε όλα σχεδόν τα μουσουλμανικά νεκροταφεία, το συγκεκριμένο παρουσίαζε και τις εξής, ίσως μοναδικές, στα όρη της Λεκάνης, «ιδιαιτερότητες», (που θα μπορούσα να τις εξηγήσω, αν τυχόν το μουσουλμανικό νεκροταφείο χρησιμοποιήθηκε, μετά το έτος 1923, και ως χριστιανικό):
Μερικοί τάφοι ήταν κιβωτιόσχημοι, κατασκευασμένοι, από όλες τις πλευρές τους, με ασβεστόλιθους, ενώ ένας τουλάχιστον τάφος ήταν επίσης κιβωτιόσχημος, αλλά κατασκευασμένος με μεγάλες, σχιστολιθικές πλάκες, που παρέπεμπε σε αρχαίο τάφο. (Δείτε, έτσι, την 35η φωτογραφία).
Κάποιοι τάφοι είχαν στοιχειώδη περίφραξη, από λίθους μπηγμένους στο έδαφος (δείτε 33η φωτογραφία),
κάποιοι άλλοι, όμως, αποτελούσαν ισχυρές, ογκώδεις κατασκευές, φτιαγμένες από ασβεστόλιθους, (όπως φαίνονται στις φωτογραφίες 34η, 36η, 37η και 38η)
Αρκετές από τις επιτύμβιες στήλες, μολονότι σπασμένες, δείχνουν επιμελημένη κατασκευή και, κατά συνέπεια, και οικονομική ευχέρεια των συγγενών των θανόντων, (φωτογραφίες 39η έως και 45η).
Δύο, σπασμένες, επιτύμβιες στήλες γυναικείων, προφανώς ταφών, που φαίνονται στις φωτογραφίες 46η η πρώτη και 47η-48η η δεύτερη, μοιάζουν πολύ με όμοια, πλην ακέραιη, επιτύμβια στήλη του νεκροταφείου του εγκαταλειμμένου χωριού Ορέν ντερέ Καβάλας, την οποία βλέπετε ακέραια, στην 49η φωτογραφία. (Οι στήλες αυτές, παρόλο που τοποθετήθηκαν σε διαφορετικά, μουσουλμανικά νεκροταφεία, μοιάζουν τόσο πολύ μεταξύ τους, ώστε υποθέτω ότι προήλθαν από το ίδιο ίσως "εργαστήριο").
Σχετικά, τώρα, με το συμβολισμό αυτής της επιτύμβιας στήλης, που βλέπετε στην 47η και 48η φωτογραφία, η Τεχνητή Νοημοσύνη, την οποία «ρώτησε» ο αγαπητός φίλος και συνοδοιπόρος Στέλιος Βαρυπάτης, έκανε τον εξής σχολιασμό:
"Η διακόσμηση που φαίνεται στη φωτογραφία είναι πιθανώς συμβολική κι έχει ιδιαίτερη σημασία, ειδικά αν προέρχεται από οθωμανικό, ταφικό μνημείο. Στην οθωμανική τέχνη και συμβολισμό, τέτοια μοτίβα μπορούσαν να δηλώνουν στοιχεία κοινωνικής θέσης, φύλου ή πνευματικότητας. Συμβολισμός: 1. Ηλιακό μοτίβο (ή ροζέτα): Το κεντρικό σχέδιο θυμίζει τον ήλιο ή μια ροζέτα. Αυτό μπορεί να συμβολίζει το φως, την αιωνιότητα ή τον Θεό, ιδιαίτερα στην ισλαμική παράδοση, όπου η φύση και το φως είναι σημαντικά θεϊκά σύμβολα. Αν η γυναίκα είχε υψηλή θέση, αυτό θα μπορούσε να συνδέεται με την επιρροή και τη λάμψη της. 2. Γεωμετρικά μοτίβα: Οι γεωμετρικές λεπτομέρειες γύρω από το κύριο σχέδιο συχνά αντιπροσωπεύουν την τελειότητα και την αρμονία του σύμπαντος, κάτι που αντικατοπτρίζει πνευματική και θρησκευτική ευλάβεια. 3. Καμπύλες και φύλλα: Αν παρατηρούνται καμπύλες γραμμές ή σχέδια που θυμίζουν φύλλα, μπορεί να συμβολίζουν τη ζωή, την ανάπτυξη και τη σύνδεση με τη φύση, κάτι που είναι συνηθισμένο για να τιμηθεί μια γυναίκα με εξέχουσα θέση. 4. Θρησκευτικά στοιχεία: Στην ισλαμική τέχνη, η ανθρώπινη μορφή σπάνια αναπαριστάται. Αντ’ αυτού, τα μοτίβα και τα διακοσμητικά χρησιμοποιούνται για ν’ αναδείξουν πνευματικές αξίες ή κοινωνική τάξη.
Υποθέσεις για την ταυτότητα: Αν αυτό το κομμάτι ανήκε σε γυναίκα με υψηλή, κοινωνική θέση, μπορεί να ήταν μέρος μιας ταφόπλακας ή ενός μνημείου που την τιμούσε. Η επιλογή περίτεχνων διακοσμήσεων και ο συνδυασμός συμβόλων υποδεικνύουν άτομο σεβαστό, ίσως μέλος οικογένειας με πολιτική, θρησκευτική ή κοινωνική επιρροή. Αν μπορείτε να εντοπίσετε επιπλέον κομμάτια ή στοιχεία (π.χ., επιγραφές), αυτά θα μπορούσαν να επιβεβαιώσουν περισσότερα για την ταυτότητα ή τη σημασία της."
AN ANCIENT THRACIAN FORTIFICATION AND A SPECIAL, MUSLIM CEMETERY, NEAR THE SETTLEMENT OF "PERISTERIA", (DEMIRDJOYIANNI , ALSO, MAYBE DEMIRDZI-URUN) OF THE MUNICIPALITY OF DOXATO, IN THE REGIONAL UNIT OF DRAMA
"Peristeria", (Local Community of Pigadia - Municipal Unit of Doxato), also called "Dove", belongs to the municipality of Doxato, of the Regional Unit of Drama, which is located in the Region of Eastern Macedonia - Thrace, according to the administrative division of Greece, as formed by the program "Kallikrates". The village is located at an altitude of 571 meters above sea level, at latitude 41,1191230038 and longitude 24,390445388 and is 30 km away E.-NE. from Kalambaki (seat of the municipality) and 27 km. E.-SE. from Drama.
The old name of the village, in the period of Ottoman rule, was Demirdjoyianni (Demirdjoyianni - I have also seen it, on an old map, as Demirdzi-urun), a compound word, with its first compound the Turkish "demir", meaning iron, which refers to the proximity of the village to the mines of "Asyla Dionysos", which, during the Ottoman period, produced iron.
Its 450 Muslim inhabitants (225 men and 225 women - 1920 census), who lived in two districts (mahala), after the Greek-Turkish population exchange of 1923, moved to Turkey and 53 refugee families from Samsun (Erba) or 192 people came and settled in the village, which, in the 1928 census, had increased to 231 people (126 men and 105 women).
Until the year 1961, the population of the village was enough, but since then it has been constantly decreasing and today it has only 12 inhabitants!
For all this information, as well as for many others, I refer you mainly to the nice work of Mr. Natsis: (https://www.dramania.gr/topikes/doxato/peristeria-i-peristeria-dramas-palia-onomasia-demirtzogianni-i-ntemirtzogianni-to-oreino-chorio-me-dyo-machalades-deite-fotografies-kai-vinteo/ ), which includes many nice photos of the village, and, also, to Buk.gr
Following this, I am posting only the following photos of the village:
The 1st one, which shows an old, cobbled road, through the village and, next to this road, the water tank of one of the two Ottoman fountains, which are still preserved today. The same tank, with its fountain, can be seen in photos 2 to 4.
In the 5th photo, you can see a ruined building of the village
and in the 6th and 7th photos, the two neighbohoods of the village, as seen from the hill "Prophet Elias".
But what does my post today consist of?
My contribution today, to the history of this particular village, concerns two new, historical elements, which I, at least, have not seen described to date. It is a) a strong, ancient "Thracian" fortification, which dominates the top of a hill, which rises at a short distance from Peristeria, (on another top, in the nearby, also abandoned today, settlement "Peristeraki", there is a second, smaller, ancient fortification) and b) a Muslim cemetery, near Peristeria, in the location "Prophet Elias".
Α) THE STRONG, ANCIENT THRACIAN FORTIFICATION
A strong, ancient fortification frames the top of a hill, which rises in the vicinity of Peristeria.
It is a form of fortification, of those that are commonly called "Thracian" and which abound in the mountains of Lekani (Tsal-dag), is made of irregular pieces of limestone, without any adhesive mortar and lies today, piled on an impressive stone wall, which you can see in the photos 8th to 16th, which I am posting.
Two lower enclosures, concentric to the strong fortification of the hill-top, which are a few tens of meters from the fortification of the hill-top and between them, with traces of ruined stone structures, also between them, are shown in photographs 17th to 20th.
B) THE MUSLIM CEMETERY
Southeast of the two neighborhoods (mahala) of the village, on the hill 'Prophet Elias', there is a Muslim cemetery. I do not know whether this cemetery belonged to the village of Demirtzogianni, to another, older, Muslim settlement or to a Muslim building of religious purpose and I say this because, after 1924 and the departure of the Muslim inhabitants of the village for Turkey, a small church and perhaps a short-lived monastery, in honour of Prophet Elias, was built on this hill. (You can see the ruined temple in the photos 50th to 52nd).
Regarding the Muslim cemetery, I would like to point out the following:
It occupied a large area. (See photos, 21st to 29th).
It was surrounded by a long, good quality enclosure, made of dry stone, (photos 30th to 32nd).
It is wildly damaged and almost all of its tombs have been opened, by antiquarians.
Apart from the fact that several graves were dug into the ground, (see photos 21 to 29), as it is common, in almost all Muslim cemeteries, this one also exhibited the following, perhaps unique, in the mountains of Lekani (Tsal-dag), "peculiarities", (which I could explain, if the Muslim cemetery was, after 1923, also used as a Christian cemetery):
Some graves were cist-shaped, constructed, on all sides, with limestone, while at least one grave was also cist-shaped, but constructed with large, slate slabs, suggestive of an ancient tomb. (See, thus, the 35th photo).
Some graves had rudimentary enclosures, made of stones embedded in the ground (see photo 33),
others, however, were strong, massive structures, made of limestone (as shown in photos 34, 36, 37 and 38)
Several of the tombstones, although broken, show careful construction and, consequently, the financial means of the relatives of the deceased, (photographs 39th to 45th).
Two broken tombstones of apparently female burials, shown in photographs 46th and 47th-48th, are very similar to a similar, but intact, tombstone in the cemetery of the abandoned village of Orendere - Kavala, which you can see, intact, in photograph 49. (These funeral stones, although placed in different, Muslim cemeteries, are so similar to each other, that I assume they came from the same "workshop").
Now, regarding the symbolism of this tombstone, which you see in the 47th and 48th photos, AI, who was "asked" by my dear friend and fellow traveler, Stelios Varipatis, made the following comment:
"The decoration shown in the photograph is probably symbolic and has a special meaning, especially if it comes from an Ottoman, funerary monument. In Ottoman art and symbolism, such motifs could indicate elements of social status, gender or spirituality. Symbolism. Solar motif (or rosette): the central design resembles the sun or a rosette. This may symbolize light, eternity or God, especially in the Islamic tradition where nature and light are important divine symbols. If the woman had a high status, this could be associated with her influence and brilliance. 2. Geometric patterns: Geometric details around the main design often represent the perfection and harmony of the universe, reflecting spiritual and religious piety. 3. Curves and leaves: If curved lines or patterns resembling leaves are observed, they may symbolize life, growth and connection to nature, which is common to honor a woman of prominence. 4. Religious elements: In Islamic art, the human form is rarely represented. Instead, motifs and ornaments are used to highlight spiritual values or social order.
Assumptions of identity: If this piece belonged to a woman of high, social status, it may have been part of a tombstone or monument, honoring her. The choice of elaborate decorations and the combination of symbols indicate a person of respect, perhaps a member of a family with political, religious or social influence. If you can locate additional pieces or evidence (e.g., inscriptions), these could confirm more about its identity or significance."
The old name of the village, in the period of Ottoman rule, was Demirdjoyianni (Demirdjoyianni - I have also seen it, on an old map, as Demirdzi-urun), a compound word, with its first compound the Turkish "demir", meaning iron, which refers to the proximity of the village to the mines of "Asyla Dionysos", which, during the Ottoman period, produced iron.
Its 450 Muslim inhabitants (225 men and 225 women - 1920 census), who lived in two districts (mahala), after the Greek-Turkish population exchange of 1923, moved to Turkey and 53 refugee families from Samsun (Erba) or 192 people came and settled in the village, which, in the 1928 census, had increased to 231 people (126 men and 105 women).
Until the year 1961, the population of the village was enough, but since then it has been constantly decreasing and today it has only 12 inhabitants!
For all this information, as well as for many others, I refer you mainly to the nice work of Mr. Natsis: (https://www.dramania.gr/topikes/doxato/peristeria-i-peristeria-dramas-palia-onomasia-demirtzogianni-i-ntemirtzogianni-to-oreino-chorio-me-dyo-machalades-deite-fotografies-kai-vinteo/ ), which includes many nice photos of the village, and, also, to Buk.gr
Following this, I am posting only the following photos of the village:
The 1st one, which shows an old, cobbled road, through the village and, next to this road, the water tank of one of the two Ottoman fountains, which are still preserved today. The same tank, with its fountain, can be seen in photos 2 to 4.
In the 5th photo, you can see a ruined building of the village
and in the 6th and 7th photos, the two neighbohoods of the village, as seen from the hill "Prophet Elias".
But what does my post today consist of?
My contribution today, to the history of this particular village, concerns two new, historical elements, which I, at least, have not seen described to date. It is a) a strong, ancient "Thracian" fortification, which dominates the top of a hill, which rises at a short distance from Peristeria, (on another top, in the nearby, also abandoned today, settlement "Peristeraki", there is a second, smaller, ancient fortification) and b) a Muslim cemetery, near Peristeria, in the location "Prophet Elias".
Α) THE STRONG, ANCIENT THRACIAN FORTIFICATION
A strong, ancient fortification frames the top of a hill, which rises in the vicinity of Peristeria.
It is a form of fortification, of those that are commonly called "Thracian" and which abound in the mountains of Lekani (Tsal-dag), is made of irregular pieces of limestone, without any adhesive mortar and lies today, piled on an impressive stone wall, which you can see in the photos 8th to 16th, which I am posting.
Two lower enclosures, concentric to the strong fortification of the hill-top, which are a few tens of meters from the fortification of the hill-top and between them, with traces of ruined stone structures, also between them, are shown in photographs 17th to 20th.
B) THE MUSLIM CEMETERY
Southeast of the two neighborhoods (mahala) of the village, on the hill 'Prophet Elias', there is a Muslim cemetery. I do not know whether this cemetery belonged to the village of Demirtzogianni, to another, older, Muslim settlement or to a Muslim building of religious purpose and I say this because, after 1924 and the departure of the Muslim inhabitants of the village for Turkey, a small church and perhaps a short-lived monastery, in honour of Prophet Elias, was built on this hill. (You can see the ruined temple in the photos 50th to 52nd).
Regarding the Muslim cemetery, I would like to point out the following:
It occupied a large area. (See photos, 21st to 29th).
It was surrounded by a long, good quality enclosure, made of dry stone, (photos 30th to 32nd).
It is wildly damaged and almost all of its tombs have been opened, by antiquarians.
Apart from the fact that several graves were dug into the ground, (see photos 21 to 29), as it is common, in almost all Muslim cemeteries, this one also exhibited the following, perhaps unique, in the mountains of Lekani (Tsal-dag), "peculiarities", (which I could explain, if the Muslim cemetery was, after 1923, also used as a Christian cemetery):
Some graves were cist-shaped, constructed, on all sides, with limestone, while at least one grave was also cist-shaped, but constructed with large, slate slabs, suggestive of an ancient tomb. (See, thus, the 35th photo).
Some graves had rudimentary enclosures, made of stones embedded in the ground (see photo 33),
others, however, were strong, massive structures, made of limestone (as shown in photos 34, 36, 37 and 38)
Several of the tombstones, although broken, show careful construction and, consequently, the financial means of the relatives of the deceased, (photographs 39th to 45th).
Two broken tombstones of apparently female burials, shown in photographs 46th and 47th-48th, are very similar to a similar, but intact, tombstone in the cemetery of the abandoned village of Orendere - Kavala, which you can see, intact, in photograph 49. (These funeral stones, although placed in different, Muslim cemeteries, are so similar to each other, that I assume they came from the same "workshop").
Now, regarding the symbolism of this tombstone, which you see in the 47th and 48th photos, AI, who was "asked" by my dear friend and fellow traveler, Stelios Varipatis, made the following comment:
"The decoration shown in the photograph is probably symbolic and has a special meaning, especially if it comes from an Ottoman, funerary monument. In Ottoman art and symbolism, such motifs could indicate elements of social status, gender or spirituality. Symbolism. Solar motif (or rosette): the central design resembles the sun or a rosette. This may symbolize light, eternity or God, especially in the Islamic tradition where nature and light are important divine symbols. If the woman had a high status, this could be associated with her influence and brilliance. 2. Geometric patterns: Geometric details around the main design often represent the perfection and harmony of the universe, reflecting spiritual and religious piety. 3. Curves and leaves: If curved lines or patterns resembling leaves are observed, they may symbolize life, growth and connection to nature, which is common to honor a woman of prominence. 4. Religious elements: In Islamic art, the human form is rarely represented. Instead, motifs and ornaments are used to highlight spiritual values or social order.
Assumptions of identity: If this piece belonged to a woman of high, social status, it may have been part of a tombstone or monument, honoring her. The choice of elaborate decorations and the combination of symbols indicate a person of respect, perhaps a member of a family with political, religious or social influence. If you can locate additional pieces or evidence (e.g., inscriptions), these could confirm more about its identity or significance."
