ΤΟ ΠΡΑΒΙ (Η ΣΗΜΕΡΝΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΠΟΛΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΑΓΓΑΙΟΥ) ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 1807.

Σ’ όλους τους συμπολίτες μου από την Ελευθερούπολη του Δήμου Παγγαίου, (που λεγόταν παλιά Πράβι κι οι κάτοικοί του Πραβινοί), αφιερώνω το παρακάτω μικρό μέρος από την ιστορική έρευνα που κάνω σε ξενόγλωσσα αρχεία, αναζητώντας ψήγματα από την ιστορία του τόπου μας:

Στην Επιθεώρηση των Ναπολεοντείων Μελετών του έτους 1918 δημοσιεύθηκε το οδοιπορικό του  J. J. TROMELIN, με τίτλο «Itinéraire d'un voyage fait dans la Turquie d'Europe, d'après les ordres de Son Excellence le général en chef Marmont, duc de Raguse» (δηλαδή, «οδοιπορικό ενός ταξιδιού που έγινε στην Ευρωπαϊκή Τουρκία, σύμφωνα με τις διαταγές του Αρχιστράτηγου Marmont, δούκα της Ραγκούζας). Ο Tromelin ήταν Γάλλος στρατιωτικός, ευρισκόμενος στην υπηρεσία του Ναπολέοντα, ο οποίος περιόδευσε σ’ όλη την Ευρωπαϊκή Τουρκία το έτος 1807, καταγράφοντας κυρίως τα στρατιωτικά έργα, τις οχυρές θέσεις, τις στρατιωτικές δυνάμεις και το οδικό δίκτυο των χωρών της βαλκανικής χερσονήσου που ήταν υποταγμένες στο Σουλτάνο. Ο λόγος σύνταξης του οδοιπορικού ήταν η σκέψη που είχε κάνει ο Ναπολέων, να εισβάλλει στη Βαλκανική χερσόνησο και να καταλύσει την οθωμανική κυριαρχία, κάτι, όμως, που τελικά δεν έγινε.

«Η Πράβα ή Πράουστα: 400 οικίες, λίγοι Έλληνες. Η Πράουστα είναι μια μικρή πόλη 400 έως 500 οικιών, της οποίας οι κάτοικοι είναι, ως επί το πλείστον μουσουλμάνοι. Περιβάλλεται από ένα παχύ τείχος, που έχει ύψος 10-12 πόδια και πάχος περίπου 2 ποδιών. Αυτό είναι προφυλαγμένο με τετράγωνους πύργους, σε τακτές αποστάσεις μεταξύ τους, που έχουν επάλξεις για τους πυροβολητές (για τη φρουρά). Αυτό το οικοδομικό σύνολο, που είναι νεόκτιστο, είναι πολύ πιο σημαντικό απ΄ ότι η ίδια η πόλη. Μετά τις αγριότητες που διαπράχθηκαν από τους φημισμένους αρχηγούς των κλεφτών, Ντελί Καντρί και Καρά Φεζί, όλες οι μικρές πόλεις της Ρούμελης προστατεύονται στην πράξη μ’ αυτό τον τρόπο Αυτές οι περιφράξεις (περίβολοι), που έχουν εξέλιξη (ανάπτυξη) πολύ πιο σημαντική απ’ ότι οι ίδιες οι πόλεις, προορίζονται να δέχονται τους κατοίκους των γειτονικών κάμπων. Επειδή δε σ’ αυτές τις επιδρομές οι Τούρκοι δεν φέρνουν ποτέ κανόνια και οι μάχες σ’ αυτές διεξάγονται με σπαθιά και πυροβόλα όπλα (τουφέκια), ένα τέτοιο, απλό τείχος ερεθίζει το νικητή, ο οποίος λεηλατεί και καίει τις περιουσίες του ηττημένου, προτού αποσυρθεί.

Η επαρχία της Πράουστα εξαρτάται (ενν. διοικητικά) από την Καβάλα, η οποία δεν απέχει παρά τρεισήμισι ώρες. Ο Σουσίν αγάς, ο οποίος την διοικεί, έχοντας τον τίτλο του Καπιτζί Μπαγί, είναι γιος του Χουσεϊν αγά Τσορμπατζή, που διοικεί αυτό το κάστρο. Τα γύρω χωριά κατοικούνται από Τούρκους Curd-salies και Salaf-salies. Μπορεί κάποιος να συγκεντρώσει περισσότερους από 2.000 ενόπλους στην Πράουστα, της οποίας η θέση είναι προνομιακή, γιατί ελέγχει τις εξόδους, από το Ορφανό και τις Σέρρες προς τη πεδιάδα των Φιλίππων, η οποία οδηγεί στην Καβάλα κι από εκεί στην Θράκη.

Υπάρχει κι ένα χυτήριο στην Πράουστα, όπου κατασκευάζουν βλήματα, τα οποία φορτώνουν στην Καβάλα, για τον εφοδιασμό του οθωμανικού στόλου και των οχυρών της ευρωπαϊκής Τουρκίας. Ο σίδηρος που χρησιμοποιείται σ’ αυτό (το χυτήριο) είναι κακής ποιότητας και ο χυτοσίδηρος είναι, γι’ αυτό τον λόγο, τραχύς και εύθραυστος.

Τα μεταλλεία που εφοδιάζουν αυτά τα χυτήρια βρίσκονται στο Δεσποτικό όρος (ή Ροδόπη), στα βορειοανατολικά της Πράουστα. Μεταφέρονται με μουλάρια από απόσταση 12, 15 έως και 18 λευγών, από την περιοχή του Νευροκοπίου, πάνω από τη Δράμα, καθώς κι από το Σαμάκοβο και το Singel (Τσιγγέλι;), στα βορειοανατολικά του Ντεμίρ Χισάρ (Σιδηροκάστρου). Συναντάει, επίσης, κανείς και πολλά βυρσοδεψεία στην Πράουστα, τα οποία κατασκευάζουν πολύ γερές σόλες από δέρμα βουβαλιού….»

ΘΟΔΩΡΟΣ Δ. ΛΥΜΠΕΡΑΚΗΣ