Ο ΑΡΧΑΙΟΣ ΔΡΟΜΟΣ, ΑΠΟ ΤΟ ΧΩΡΙΟ «ΣΤΕΝΩΠΟΣ», (ΠΡΩΗΝ «BAYRAKLI»), ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΧΩΡΙΟ (ΠΑΛΙΟΣ) «ΞΕΡΙΑΣ», (ΠΡΩΗΝ «KURU-DERE»), ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΝΕΣΤΟΥ, ΤΟΝ ΟΠΟΙΟ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΑΝ ΔΥΟ ΑΠΟΡΘΗΤΑ ΚΑΣΤΡΑ

(ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΗΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ ΑΝΑΡΤΗΣΗΣ ΜΟΥ)



Η τελευταία ανάρτησή μου, αγαπητοί φίλοι, είχε ως θέμα της «ΤΟ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΟ ΧΩΡΙΟ «ΜΠΑΪΡΑΚΛΙ» («BAYRAKLI») ΤΟΥ ΚΑΖΆ ΣΑΡΗΣΑΜΠΑΝ – ΣΗΜΕΡΑ ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ ΣΤΕΝΩΠΟΣ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΑΚΑΤΟΙΚΗΤΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ, ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΝΕΣΤΟΥ, ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΒΑΛΑΣ».

Σήμερα, συνεχίζοντας, ούτως ειπείν, την πιο πάνω ανάρτησή μου, θα σας περιγράψω την πανάρχαια διάβαση, η οποία οδηγούσε, από το χωριό «Στενωπός», στο χωριό «παλιός Ξεριάς», του Δήμου Νέστου. (Τα δύο αυτά χωριά, στην διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας, ονομάζονταν, αντίστοιχα, «Bayrakli» και «Kuru-dere» και ανήκαν στον καζά του Σαρήσαμπαν (kaza Sarisampan), ο οποίος, με τη σειρά του, υπαγόταν στο σαντζάκι της Δράμας).

Μια βαθειά και, συνήθως, άνυδρη χαράδρα οδηγούσε εύκολα, από το εσωτερικό των βουνών της Λεκάνης, στην μεγάλη πεδιάδα του ποταμού Νέστου. Σε κρίσιμο σημείο αυτής της χαράδρας, κοντά στο ξεκίνημά της, βρισκόταν το μουσουλμανικό χωριό «Bayrakli», που μετά το έτος 1926 μετονομάστηκε σε «Στενωπό».

Από το έρημο, δημοτικό σχολείο, (που βλέπετε στις τρεις πρώτες φωτογραφίες), από τις τελευταίες οικίες της νότιας συνοικίας του «Στενωπού», (που βλέπετε στις φωτογραφίες 4η, 5η και 8η) και, στη συνέχεια, από την μουσουλμανική κρήνη (της 6ης και 7ης φωτογραφίας), περνούσε ένας παλαιότατος, λιθόστρωτος δρόμος, που ερχόταν από το εσωτερικό του οροπεδίου των βουνών της Λεκάνης, (τον βλέπετε στις φωτογραφίες 9η έως και 12η), ο οποίος, ακολουθώντας μια μαιανδρική διαδρομή, παράλληλη προς την, επίσης μαιανδρική πορεία της βαθύτατης χαράδρας, «έβγαινε» από τα βουνά της Λεκάνης, (που αποτελούν, ουσιαστικά, την δυτική απόληξη της οροσειράς της Ροδόπης) και αμέσως έφθανε στο επίσης μουσουλμανικό χωριό «Kuru-dere», που μετά το έτος 1926 μετονομάστηκε σε (παλιό) «Ξεριά». Από αυτό το τελευταίο, βλέπετε δύο γενικές όψεις, φωτογραφημένες από τον αρχαίο δρόμο, (φωτογρ. 27η και 28η), το ερειπωμένο σχολείο του, (φωτογραφίες 29η έως και 32η), την χορταριασμένη πλατεία του, (33η φωτογραφία), με το έρημο καφενείο της, (34η φωτογραφία) και κάποιες από τις εγκαταλειμμένες οικίες του (φωτογραφίες 35η έως 40ή).

Τη σπουδαιότητα, όμως, της εύκολης, αυτής πρόσβασης, από το εσωτερικό των βουνών της Λεκάνης στον εύφορο κάμπο του ποταμού Νέστου και, πιο πέρα, στην θάλασσα, είχαν, ασφαλώς, προσέξει και τα θρακικά φύλα, που κατοικούσαν στη συγκεκριμένη περιοχή, κατά την απώτερη αρχαιότητα, τα οποία είχαν φροντίσει να την οχυρώσουν, με δύο απόρθητες οχυρώσεις, που είχαν κατασκευάσει στις κορυφές των λόφων, που υψώνονταν απότομοι, πάνω από τις δύο πλευρές της βαθειάς χαράδρας και μάλιστα στο στενότερο σημείο αυτής.

Μια παράκαμψη, λοιπόν, από τον αρχαίο δρόμο, ο οποίος είχε χαραχθεί κατά μήκος της βόρειας – βορειοανατολικής πλευράς της χαράδρας, οδηγεί στην μία από τις δύο πιο πάνω οχυρώσεις. Η συγκεκριμένη οχύρωση, που υψώνεται πάνω από την πλευρά της χαράδρας που μόλις ανέφερα, ήταν κατασκευασμένη από ασβεστολιθικούς όγκους, χωρίς την χρήση συγκολλητικής ουσίας, μοιάζοντας πολύ με το πλήθος παρόμοιων οχυρώσεων, που συναντά κανείς σε όλα τα βουνά της Λεκάνης και οι οποίες συνηθίζεται ν’ αποκαλούνται, συμβατικά, «θρακικές».

Στις φωτογραφίες που αναρτώ, βλέπετε:

13η έως και 20ή: Τους λιθοσωρούς του τριγωνικού τείχους της αρχαίας, «θρακικής» οχύρωσης.

21η έως 23η. Την βαθειά χαράδρα, με την κοίτη του ξεραμένου ρέματος, για τον έλεγχο της οποίας είχε κατασκευαστεί η οχύρωση.

24η και 25η. Τον ανατολικό αυχένα, από τον οποίο και μόνο η οχυρωμένη θέση ενωνόταν με τα υπόλοιπα βουνά. Είναι προφανές, ότι αυτή ήταν και η καλύτερα οχυρωμένη πλευρά, γιατί ήταν και η πιο ευάλωτη.

26η. Τέλος, τον λόφο, στην απέναντι (νότια - νοτιοδυτική) πλευρά της χαράδρας, στον οποίο είχε κατασκευαστεί η δεύτερη, αρχαία οχύρωση.

ΤΟ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΟ ΧΩΡΙΟ «ΜΠΑΪΡΑΚΛΙ» («BAYRAKLI») ΤΟΥ ΚΑΖΆ ΣΑΡΗΣΑΜΠΑΝ – ΣΗΜΕΡΑ ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ ΣΤΕΝΩΠΟΣ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΑΚΑΤΟΙΚΗΤΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ, ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΝΕΣΤΟΥ, ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΒΑΛΑΣ


Μια μελαγχολία γεμίζει την ψυχή μου, κάθε φορά που τριγυρίζω σ’ εγκαταλειμμένα, ερειπωμένα, ακατοίκητα χωριά. Διαβαίνοντας μέσα από τα χορταριασμένα δρομάκια τους, βλέποντας τους τοίχους των σπιτιών, που στέκουν ακόμη όρθιοι, τους μισογκρεμισμένους φούρνους, τα ξεραμένα πηγάδια και τα παρατημένα περιβόλια, θαρρώ πως θ’ ακούσω τις φωνές και τα γέλια όλων εκείνων των ανθρώπων, Μουσουλμάνων και Χριστιανών, που ζούσαν κι έδιναν ζωή σ’ αυτόν τον όμορφο τόπο. Μάταια, όμως! Ο τόπος αυτός, όπως κι αναρίθμητοι άλλοι, έχει εγκαταλειφθεί και η φύση αρχίζει να καλύπτει και να κρύβει τα έργα των ανθρώπων!

Το άλλοτε μουσουλμανικό χωριό «Μπαϊρακλί», κτισμένο στα όρη της Λεκάνης, (άλλοτε Τσάλ-νταγ) και σε μικρή απόσταση από τους οικισμούς Μακρυχωρίου, Στεγνού και Ζαρκαδιάς, (συντεταγμένες: 41°2'51"N 24°38'39"E), το οποίο σήμερα είναι ακατοίκητο και ερειπωμένο, είχε, σ’ όλη την διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας, μουσουλμανικό πληθυσμό. Πιο συγκεκριμένα, το έτος 1912 είχε 310 κατοίκους το 1913, 315 κατοίκους (160 άνδρες και 155 γυναίκες) και το 1920, 261 κατοίκους.

Στην διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας, το Μπαϊρακλί υπαγόταν στον καζά του Σαρή-σαμπάν, του σαντζακιού της Δράμας.

Μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδος - Τουρκίας, το 1922-1924, στο άλλοτε μουσουλμανικό χωριό εγκαταστάθηκαν 168 Έλληνες πρόσφυγες.

Το χωριό, αφότου, το έτος 1919, συστάθηκε η Κοινότητα Ουζούν – κιοϊ (σημερινού Μακρυχωρίου), με το Βασιλικό Διάταγμα της 13-11-1919, (ΦΕΚ Α 251/1919), ανήκε στην εν λόγω κοινότητα.

Με Διάταγμα της 15-11-1926, (ΦΕΚ Α 413/1926), το Μπαϊρακλί μετονομάστηκε σε Στενωπό.

Το 1928 το χωριό είχε 168 κατοίκους, το 1940, 270, το 1961, 140 κατοίκους και έκτοτε συνέχισε να μαραζώνει, έτσι ώστε, σήμερα, δεν έχει, πλέον, κανένα κάτοικο.

Η πρόσβαση προς το Σαρή-σαμπάν, (σημερινή Χρυσούπολη), γινόταν είτε από τον ορεινό δρόμο που κατέβαινε στον Άνω ή Παλιό Ξεριά (Κουρού ντερέ), είτε μέσω Ζαρκαδιάς (Καρατζιλάρ).

Στις φωτογραφίες που αναρτώ, βλέπετε διάφορες όψεις του χωριού, ενώ στις τέσσερις τελευταίες, το ερειπωμένο, ελληνικό, δημοτικό σχολείο του.



THE MUSLIM VILLAGE OF «BAYRAKLI», OF KAZA SARISABAN - TODAY IT  IS CALLED STENOPOS AND IT IS AN UNINHABITED SETTLEMENT, WITHIN THE ADMINISTRATIVE BOUNDARIES OF THE MUNICIPALITY OF NESTOS, IN THE REGIONAL UNIT OF KAVALA



A melancholy fills my soul, every time I wander around abandoned, ruined, uninhabited villages. Walking through their grassy streets, seeing the walls of the houses still standing, the half-rotted ovens, the dried-up wells and abandoned orchards, I think I will hear the voices and laughter of all those people, Muslim and Christian, who lived and gave life to this beautiful place. But in vain! This place, like countless others, has been abandoned and nature is beginning to cover and hide the works of the humans!

The former Muslim village "Bayrakli", built on the mountains of the mountain of Lekani (formerly called "Tsal-dag") and in a short distance from the settlements of Makrychori, Stegno and Zarkadia (coordinates: 41°2'51 "N 24°38'39 "E), which today is uninhabited and ruined, had a Muslim population, throughout the Ottoman rule. More specifically, in 1912 it had 310 inhabitants, in 1913, 315 inhabitants (160 men and 155 women) and in 1920, 261 inhabitants.

During the Ottoman rule, Bayrakli belonged to the caza of Sari-saban, the sanjak of Drama.

After the exchange of populations between Greece and Turkey, in 1922-1924, 168 Greek refugees settled in the formerly Muslim village.

The village, after the establishment of the Community of Uzun-Kioi (today's Makrychori) in 1919, by the Royal Decree of 13-11-1919, (Government Gazette A 251/1919), belonged to this community.

By Decree of 15-11-1926, (Government Gazette A 413/1926), Bayrakli was renamed to Stenopos.

In 1928 the village had 168 inhabitants, in 1940, 270, in 1961, 140 inhabitants and since then it has continued to wither away, so that today it no longer has any inhabitants.

The access to Sari-saban, (today's Chrysoupoli), was either from the mountain road that descended to Ano or Old Xeria (Kurou dere), or via Zarkadia (Karatzilar).

In the photos I have posted, you can see various views of the village, and in the last four, the ruined Greek primary school.