ΠΡΙΝ 120 ΧΡΟΝΙΑ. ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗΣ ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΗΣ ΚΑΒΑΛΑΣ, ΜΕ ΑΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΗΣ ΤΟΤΕ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ



Η πόλη της Καβάλας, στην οποία γεννήθηκα και δίπλα στην οποία έχω την τύχη να ζω, είναι, ίσως, (απ’ όσο, τουλάχιστον, γνωρίζω), η μόνη πόλη της χώρας μας, που δεν είχε ποτέ την τύχη να συνδεθεί, σιδηροδρομικά, με οποιαδήποτε άλλη πόλη ή περιοχή, εγώ, δε, προσωπικά, αμφιβάλλω, αν κάτι τέτοιο γίνει, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον!

Πριν 120 χρόνια, όμως, όταν, ακόμη, οι πόλεις της Δράμας και της Καβάλας ανήκαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία, η τεράστια οικονομική τους ανάπτυξη, που οφειλόταν κυρίως στην καλλιέργεια, επεξεργασία κι εμπορία εκλεκτών ποικιλιών καπνού, δημιούργησαν την ανάγκη σύνδεσης των δύο αυτών πόλων, ούτως2 ώστε, η μεν Δράμα ν’ αποκτήσει ταχεία πρόσβαση προς τον λιμένα της Καβάλας, η δε Καβάλα να συνδεθεί με το υπόλοιπο, σιδηροδρομικό δίκτυο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, τμήμα του οποίου «περνούσε», ήδη από τότε, από την Δράμα, (που ήταν και η πρωτεύουσα του ομώνυμου σαντζακιού = το σαντζάκι ήταν μια διοικητική περιοχή, σαν τις σημερινές, δικές μας περιφέρειες).

Σ’ εκείνες, λοιπόν, τις προσπάθειες σιδηροδρομικής σύνδεσης της πόλης της Καβάλας, με το σιδηροδρομικό δίκτυο, που περνούσε κι από την Δράμα, θ’ αναφερθώ σήμερα.

Την αφορμή για τη σημερινή μου ανάρτηση έλαβα από έναν «μικρό θησαυρό» που ανακάλυψα, περιδιαβαίνοντας τις ηλεκτρονικές σελίδες της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας,(gallica.bnf.fr/Biblioteque Nationale de France).

Ο θησαυρός που προανέφερα είναι τα περίπου επτακόσια ογδόντα (780) φύλλα μιας εφημερίδας, που εκδιδόταν, δυο φορές την εβδομάδα, στην γαλλική γλώσσα, με φροντίδα της Ισραηλιτικής Κοινότητας της Θεσσαλονίκης, από το έτος 1895 έως το 1914, υπό τον τίτλο «JOURNAL DE SALONIQUE». Στα φύλλα αυτά, που η συντριπτική πλειοψηφία του περιεχομένου τους αναφέρεται, φυσικά, στην πόλη της Θεσσαλονίκης, υπάρχουν και περίπου διακόσιες τριάντα (230) ανταποκρίσεις, διαφημίσεις, γνώμες, ειδήσεις, πληροφορίες κλπ., που αφορούσαν την πόλη της Καβάλας!

Σας παραθέτω, λοιπόν, δύο κείμενα, από ισάριθμα τεύχη της εφημερίδας που προανέφερα, για το θέμα, στο οποίο αναφερόταν ο πρόλογος της ανάρτησης αυτής:

Στο τεύχος της 5ης Οκτωβρίου του έτους 1903 της εφημερίδας, (το οποίο, επίσης, αναρτώ, με την μορφή που αυτό εμφανίζεται, στην ηλεκτρονική σελίδα της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας), υπάρχει η εξής είδηση, (πρώτη σελίδα και στην 2η στήλη από τ’ αριστερά):

«…Ο Raïf bey, από την Δράμα, πρόσφατα παρουσίασε, στο Υπουργείο Δημοσίων Έργων, ένα σχέδιο για την κατασκευή μιας γραμμής τραμ, που να ξεκινά από την Πυρσιτσάν (σήμερα, Προσωτσάνη), κοντά στη Δράμα και να καταλήγει στην «Καβάλλα». Στο σχέδιο (αυτό), ο αιτών (Raïf bey) ορίζει την περίοδο παραχώρησης σε 99 έτη. Δεσμεύεται να διαμορφώσει, εντός ενός έτους από την ημερομηνία της παραχώρησης, μια ανώνυμη, οθωμανική εταιρεία, εντός δύο ετών, να προχωρήσει στις εργασίες για την εγκατάσταση της γραμμής και να την ολοκληρώσει σε τρία χρόνια. Σ’ ένα μήνα αφότου του παραδοθεί το (αντίστοιχο, σουλτανικό( φιρμάνι, θα καταθέσει στην Οθωμανική Τράπεζα χίλιες τουρκικές λίρες».

Δυο χρόνια αργότερα, στο τεύχος της 5ης Οκτωβρίου του έτους 1905 της ίδιας εφημερίδας, (το οποίο, επίσης, αναρτώ, με την μορφή που αυτό εμφανίζεται, στην ηλεκτρονική σελίδα της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας), υπάρχει το ακόλουθο κείμενο, που αποτελεί τμήμα άρθρου, με τίτλο «En Bosnie» (στην Βοσνία), κάποιου που το υπογράφει ως MAX, (δεύτερη σελίδα, δύο πρώτες στήλες από τ’ αριστερά):

«…. Η υπηρεσία δημοσίων έργων του δικού μας βιλαετιού (το βιλαέτι ήταν η μεγαλύτερη, διοικητική περιφέρεια, στην οθωμανική αυτοκρατορία), δημοσίευσε, πριν από λίγο καιρό, τον κατάλογο των έργων που εκτελέστηκαν, καθώς και αυτών που βρίσκονται σ’ εξέλιξη, σ’ αυτά τα έργα, όμως, τα οποία αντιπροσωπεύουν αρκετά εκατομμύρια φράγκα, δεν περιλαμβάνονται οι σιδηρόδρομοι, ούτε οι τοπικές επιχειρήσεις, λιμάνι, αποβάθρες, κ.λπ. κ.λπ….

Αυτό σημαίνει ότι δεν μένει τίποτα άλλο να γίνει; Η συνεισφορά στην γεωργία, η οποία παρουσιάστηκε στο αρμόδιο υπουργείο, από τον αξιότιμο Vitalis effendi, στην αρχή του τρέχοντος, οικονομικού έτους, αποτελεί, αυτή τη στιγμή, αντικείμενο πολύ σοβαρής μελέτης. Εξ ίσου σοβαρό είναι το ζήτημα, να δημιουργηθεί μια γραμμή διακλάδωσης των σιδηροδρόμων, που θα συνδέει την Δράμα με την Καβάλα. Αυτή τη σιδηροδρομική διακλάδωση θ’ ακολουθήσει, αμέσως, η κατασκευή ενός λιμανιού και μας σειράς από αποβάθρες στην Καβάλα, η οποία, συνάμα, θα έχει πόσιµο νερό και µια γραµµή τραμ προς την Ξάνθη…..»

Τελικά, οι προτάσεις των Οθωμανών αξιωματούχων, για την κατασκευή σιδηροδρομικής σύνδεσης της Καβάλας με την Δράμα, δεν πρόλαβαν να υλοποιηθούν, διότι, μετά το πέρας του Β’ βαλκανικού πολέμου, η Δράμα και η Καβάλα περιήλθαν υπό την κυριαρχία του ελληνικού κράτους, αυτό, δε, το τελευταίο δεν έθεσε ποτέ, ανάμεσα στις προτεραιότητές του, μια τέτοια σύνδεση, παρόλο που αυτή θ’ «απογείωνε» την οικονομική ανάπτυξη των δύο γειτονικών πόλεων και των Νομών τους!



120 YEARS AGO. EFFORTS TO LINK THE CITY OF KAVALA BY RAIL WITH THE URBAN CENTRES OF THE FORMER OTTOMAN EMPIRE



The city of Kavala, in which I was born and next to which I have the good fortune to live, is perhaps (as far as I know) the only city in our country, that has never had the good fortune to be connected, by rail, with any other city or region, and I, personally, doubt if this will happen, at least in the near future!

120 years ago, however, when the cities of Drama and Kavala belonged to the Ottoman Empire, their enormous economic growth, mainly due to the cultivation, processing and trading of fine varieties of tobacco, created the need to connect these two poles, so that, Drama to gain rapid access to the port of Kavala, and Kavala to be connected to the rest of the railway network of the Ottoman Empire, part of which was already "passing" through Drama, (which was also the capital of the homonymous santzaki = santzak was an administrative district, like our own districts today).

So, to those efforts, to connect the city of Kavala with the railway network, which also passed through Drama, I will refer today.

The occasion for today's post came from a 'little treasure', that I discovered, while browsing the online pages of the National Library of France (gallica.bnf.fr/Biblioteque Nationale de France).

The treasure I mentioned above is the approximately seven hundred and eighty (780) sheets of a newspaper, published twice a week, in French language, under the the direction of Saadi Levi and the care of the Jewish Community of Thessaloniki, from 1895 to 1910, under the title "JOURNAL DE SALONIQUE". In these papers, the vast majority of the content of which, of course, refers to the city of Thessaloniki, there are, also, about two hundred and thirty (230) reports, advertisements, opinions, news, information, etc., concerning the city of Kavala, (Cavalla, at that time)!

I quote, therefore, two texts, from the same number of issues of the aforementioned newspaper, on the subject to which, the preface to this post referred:

In the October 5 issue of the newspaper, of the year 1903, (which I am, also, posting, in the form in which it appears, on the electronic page of the National Library of France), there is the following news (first page and second column from the left):

"...Raïf bey, from Drama, recently presented, to the Ministry of Public Works, a plan for the construction of a tram line, starting from Pyrsitsan (today, Prosochani), near Drama, and ending at "Kavala". In this plan, the applicant (Raïf bey) sets the concession period at 99 years. He undertakes to form, within one year from the date of the concession, a joint stock, Ottoman company, within two years, to proceed with the work of installing the line and to complete it, in three years. In one month after the (corresponding, sultan) firman is delivered to him, he shall deposit, in the Ottoman Bank, one thousand Turkish lire."

Two years later, in the October 5, 1905 issue of the same newspaper, (which I am also posting, in the form in which it appears, on the electronic page of the National Library of France), there is the following text, which is part of an article, entitled "En Bosnie" (In Bosnia), by someone, who signed it as MAX, (second page, first two columns from the left):

".... The public works department of our own vilayet (the vilayet was the largest, administrative region, in the Ottoman Empire), published, some time ago, the list of the projects that have been executed, as well as those that are in progress, but these projects, which represent several million francs, do not include the railways, nor local businesses, port, docks, etc. etc. ....

Does this mean that nothing else remains to be done? The contribution to agriculture, which was presented to the relevant ministry, by the Honourable Vitalis effendi, at the beginning of this, financial year, is, at this moment, the subject of very serious study. Equally serious is the issue of creating a railway branch line connecting Drama with Kavala. This railway junction will be followed, immediately, by the construction of a port and a series of docks in Kavala, which, at the same time, will have drinking water and a tram line to Xanthi....."

Finally, the proposals of the Ottoman officials, for the construction of a railway connection between Kavala and Drama, did not manage to materialize, because, after the end of the Second Balkan War, Drama and Kavala came under the sovereignty of the Greek state, which never set such a connection among its priorities, even though it would "boost" the economic development of the two neighbouring cities and their prefectures!